Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Gülsen & Süleyman Demokan Koleksiyonu, 2022.
Filozof Guiguzi’nin doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir. Savaşan Devletler döneminde, MÖ 4. yüzyılda yaşadığı düşünülmekte, İttifaklar Okulu veya Diplomasi Okulu olarak bilinen felsefe akımının kurucusu olduğu kabul edilmektedir. İnzivaya çekildiği yer olan Hayaletler Vadisi günümüzde Henan Eyaleti’nde bir bölgedir. Guiguzi, Savaşan Devletler döneminin önemli stratejistlerinin hocasıdır (1).
Kendisine atfedilen İkna Sanatı adlı eser, Çin tarihinin ilk retorik eseridir. Aristo‘nun Retorik’inin Doğu Asya’daki muadili olarak kabul görür. Strateji, insan ilişkileri, psikoloji, ikna etme, müzakere ve diplomasi alanında da Çin’in en eski ve önemli eserlerinden biridir. Güçsüz olanlara güçlüleri yenme yollarını gösterir. Ruizm’in (Konfüçyanizm) temel değerleriyle Guiguzi’nin öğretileri birbiriyle çelişir (2). Eylemsizlik hiçbir şey yapmamak anlamına gelmez, yapılacak şeyi daha akılcı yoldan yapmak demektir (3). Sabır, başarıyı getirir (4).
Antik dönemde Çin’de ve dünyanın birçok başka yerinde kalp organıyla düşünüldüğü kabul gördüğünden eski metinlerde kalp zihin anlamında kullanılmaktadır (5). Zihin, Dokuz Açıklık‘ı, hükümdar beş yönetim birimini kontrol eder. Dokuz Açıklık gözler, kulaklar, burun delikleri, ağız ve boşaltım organları; beş yönetim birimi eğitim, savaş, bayındırlık, adalet ve terfiler bakanlıklarıdır (6).
Tao’ya göre esası yakalamak önemlidir: ilkbahar üretir, yaz büyütür, sonbahar hasattır, kışın depolanır. İşte bunlar doğru zamanlardır. Bunların tersine bir şey yapılmamalıdır. Tersine gidenler bir süre başarılı olsalar da sonunda mutlaka yenilgiye uğrarlar. Hükümdarlar ve yöneticileri mutlaka Gök’ün esaslarına göre hareket etmelidir. Üretim, büyüme, hasat ve depolamanın sırası değişmez ve tersine yapılanlar da başarıya ulaşmaz (7).
İlkelere uyanların konuşmaları Şiir ve Kitap’a (Shi Jing ve Shang Shu) dayanır, davranışlarında sapkınlık ve ahlaksızlık olmaz (8).
Sun Zi’nin (Sun Tzu) Savaş Sanatı’nda şu ifade yer alır: “Karşısındakini ve kendini bilen hiçbir savaşta tehlikeye düşmez; karşısındakini bilmeyen sadece kendini bilen bir kazanır bir kaybeder; karşısındakini de kendini de bilmeyen her savaşta mutlaka tehlikeye düşer.”
Sun Zi’den farklı olarak Guiguzi kendini anlamayı öne çıkarır.
Daha sonra Tao Hongjing (456-536) “Başkalarını bilen bilgedir; kendini bilen aydınlanmıştır. Bilgelik aydınlanmadan kaynaklanır. Bu nedenle denir ki; başkalarını anlamak isteyen önce kendini anlamalıdır,” demiştir (9).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) İkna Sanatı, Guiguzi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2021. Sayfa vii.
(2) A.g.e., sayfa viii.
(3) A.g.e., sayfa x.
(4) A.g.e., sayfa 27.
(5) A.g.e., sayfa 3.
(6) A.g.e., sayfa 40.
(7) A.g.e., sayfa 50.
(8) A.g.e., sayfa 52.
(9) A.g.e., sayfa 7.
Leave A Reply