Hindistan Tapınakları 4 Ajanta

Maharaştra Eyaleti’nde, uçurumun kenarına oyulmuş, duvar resimleri ve kabartmalarıyla ünlü Ajanta mağaraları 28 tane. MÖ 2. – MS 7. yüzyıllar arasında oluşturulan bu Budist yerleşim, 7. yüzyılda bilinmeyen bir sebepten terk edilmiş. 19. yüzyılda İngiliz subaylar tarafından yeniden keşfedilmiş. Budizm’in hem Hinayana hem Mahayana mezheplerine ait mağaralar var. Duvar resimlerinin yapımında, taş-oyma duvarların üzeri, çömlekçi hamuru, gübre, hayvan kılı, saman ve bazı otlardan oluşan bir karışım ile sıvanıyor; bu sıvanın üzerine kireç sürülüyor ve kurumadan yapılacak olan resim çiziliyor, boyamada doğal boyalar tutkal ile karıştırılarak kullanılıyor ve kuruduktan sonra üzerleri taşla cilalanıyormuş. Duvarları, tavanları, verandaları süsleyen tablolarda, Buda’nın eski yaşamları, Buda’nın hayatından hikayeler, öğretileri, kutsal sayılan hayvanlar, kutsal bodhi ağacı, çiçek motifleri, Gerçeğin Çarkı gibi konular işlenmiş. Ajanta, UNESCO Dünya Mirası Listesinde.

Ajanta’daki 2 numaralı mağaranın tavanından. Burası da diğer vihara’lar (Budist inanca sahip kişilerce gidilen manastır/sığınma yeri) gibi resimlenmiş. Kayadan oyulmuş duvarlarda 6. yüzyılda yazılmış şiirler de var. Viharaların planları birbirine benziyor: Ön tarafta ince uzun bir veranda; her iki uçta cepheleri süslenmiş birer küçük mabet; ana salonda 12 tane oymalarla işlenmiş sütun; mağaranın dört bir tarafına sıralanmış on adet hücre; merkezde en mukaddes yer ve iki yanında küçük, içlerinde kutsal betimlemeler olan sütunlu mabetler. Bütün duvarlar ve tavanlar silme resimlerle kaplanmış ama zaman içinde çoğu kaybolmuş olsa da günümüze kadar ulaşan yine de epey fresk var. Bazıları eskiden üzerlerine sürülmüş olan lak etkisiyle kararmış. Şellak denen lak, Hindistan’da ve Güney Asya’daki Palas ağaçlarından beslenen bir böceğin salgı maddesidir. Yukarıdaki tavan süslemesinde de lakın yarattığı karartma etkisi görülüyor.
Fotoğraflar: Füsun Kavrakoğlu

Yararlanılan Kaynaklar

• The Ajanta Caves, Benoy K. Behl, Thames and Hudson, 1998.
• Our World in Colour Ajanta & Ellora, Ed. Caroline Robertson, Gulmohur Press, Hong Kong, 1999.
• Cave Temples of Ancient India Ajanta & Ellora, Pushpesh Pant, Lustre Press, 1998.