Ayşe Furtun koleksiyonu.
Tiyatronun 6. yüzyılda Çin’den geldiği ve edebiyatın temeli olduğu düşünülür. Savaş destanları noh’ya, bunraku ve kabuki’ye sayısız tema sağlar.
Japon roman ve piyeslerinde mutlu son, son derece azdır. Mutlu son gereksizdir. Istırap çekmeleri, ne pahasına olursa olsun vazifelerini yerine getirdiklerini, hiçbir şeyin onları doğru yoldan ayıramayacağını gösterir. Tiyatroda günlük siyasete yer verilmez.
Yazılı kayda geçirilmiş en eski performans türü, MS 612 yılında Çin’den ithal edilen, mimetik ögeler içeren bir dans türü olan gigaku’dur. Şinto tapınaklarında veya festivallerde icra edilen diğer dans türleri daha eskidir ama kayıt olmadığından ne zaman ve nasıl icra edildikleri bilinmemektedir. Günümüze kadar korunmuş birkaç gigaku maskesi vardır. Günümüzde daha çok festivallerde icra edilen gigaku eğlencesi aslan dansıdır. Gigaku gösterisi maskeli kişilerin sahneye çıkmasıyla başlar, flütler ve davullar eşliğinde danslar edilir; hakim ton neşeli, hatta komiktir (1).
8. yüzyıla kadar uzanan, Japon tiyatrosunun günümüze ulaşan en eski biçimi bugaku dansları, bin yıldan beri büyük Şinto tapınaklarında ve İmparatorluk Sarayı’nda icra edilmektedir (2). Bazı dansların Çin’den, Orta Asya’dan ve Hindistan’dan ithal olduğu düşünülüyor (3). Aynı dönemde Asya kıtasından akrobasi, hokkabazlık, sihirbazlık gibi eğlenceler de Japonya’ya gelmiştir. Bugaku seküler bir arka plana sahiptir (4). Bu dansa özgü maskeler parlak kırmızı, uzun burunlu, yarı insan-yarı hayvan, tuhaf hayali hayvanların yüzleri olabilirken kostümler de egzotiktir, uzun kuyruklu, parlak renkli cübbeler kullanılır. Gagaku olarak adlandırılan müziği yaylılar, bir tür ud, nefesliler, kamış kavalı (pan flüt), tiz sesli bir flüt, davullar, dev bir davul ve gongları içeren orkestra müziğidir. Gagaku, söz içermeyen bir müziktir (5).
Oyunların kompozisyonu üç bölümden oluşur. Bölümlerin temposu giderek hızlanır. Yavaş tempolu giriş bölümünü daha uzun, daha mimetik, biraz daha hızlı gelişme bölümü izler. Oyunlar, giriş bölümüyle aynı uzunlukta ama hızlı bir bölümle sona erer.
Yararlanılan Kaynak
(1) Japon Edebiyatının Zevki, Donald Keene, Vakıfbank Yayınları, 2023. Sayfa 104.
(2) A.g.e., sayfa 103.
(3) A.g.e., sayfa 105.
(4) A.g.e., sayfa 107.
(5) A.g.e., sayfa 105.
Leave A Reply