Priştine’deki en önemli Osmanlı eserlerinden biri 15. yüzyıla ait Fatih Sultan Mehmet Camii. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) tarafından restore edilmiş olan caminin bahçesi de pırıl pırıldı. Burası Kosova’nın en büyük camisi.
Fotoğraflar: Füsun Kavrakoğlu
- Kosova’nın genç başkenti Priştine’nin can damarı Rahibe Teresa Caddesi (Nena Teresa), şehrin yeme içme, alışveriş ve eğlence merkezi konumunda. Üsküp doğumlu Katolik bir Arnavut olan Rahibe Teresa, Nene Teresa adıyla şehrin merkezinde bir caddeye adını verdiği gibi, merkezde Arnavutların milli kahramanı İskender Bey gibi bir heykelle de anılıyor.
- Kosovalılar, bir apartmanın yaklaşık üç katını kaplayan büyüklükte bir Bill Clinton portresi ve önündeki Clinton Caddesi ile NATO’yu harekete geçiren kişiye gönül bağını gösteriyor. (ABD’nin Güvenlik Konseyi onayı olmadan Kosova müdahalesini yapmış olması dünyada eleştirilen bir konu oldu. Irak’a da aynı yöntemle müdahale et)
- Şehrin merkezinde bulunan 2008 yılının bağımsızlık simgesi Yeniden Doğuş Anıtı, Ulusal Müze, Kosova Üniversitesi ve Eski Şehir görülmesi gereken yerler arasında. Yeniden Doğuş Anıtı’nın etrafındaki yerleşim, Yeni Priştine olarak anılıyor. Sivil Osmanlı mimari örneklerinin yoğun olduğu Eski Priştine’ye Medrese Mahallesi Muradiye Camii / Pazar Camii / Çarşı Camii’nin temeli, Sultan Yıldırım Beyazıt tarafından Kosova Savaşı’nda şehit düşen babası I. Murat adına atılmış, Fatih döneminde tamamlanmış. Caminin günümüzdeki hali büyük oranda II. Abdülhamid’in emriyle gerçekleştirilen 1902 yılındaki tamirattan kalmaymış. Cami restorasyonda olduğu için gezemedik.
1834 yılında inşası bitmiş olan Yaşar Paşa Camii, Priştine doğumlu, Üsküp mutasarrıfı Yaşar Mehmet Paşa tarafından yaptırılmış. Bir süre, yıkılma tehlikesi sebebiyle ibadete kapalı kalmış. TİKA’nın 2014-2015 yıllarında yaptığı restorasyon sonrası, 2016’da tekrar kullanılmaya başlamış.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu
- Yeni dönemde Priştine’de birçok özel üniversite kurulmuş. 1970 yılında kurulan Priştine Üniversitesi’nde 24 bin öğrenci var.
- Gayrı resmi kaynaklara göre Priştine’de 3 bine yakın Türk yaşıyor.
- Peç / Peja / İpek şehrinde hemen her yere Arnavut milliyetçi lider Hacı Zeka’nın (1832-1902) adı verilmiş. Okulu, değirmeni, kulesi, meydanı, her şeyi var. 1902’de Sırplar tarafından şehit edilen Hacı Zeka, Arnavutluk’un Sırplara karşı bağımsızlığının kazanılmasında önemli rol oynayan isimlerden sayılıyor.
- 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında Arnavutların yaşadığı toprakların bazı kısımlarının, yeni kurulan Balkan devletleri toprakları içinde kalması sebebiyle Arnavutlar, Berlin Kongresi’nden üç gün önce 10 Haziran 1878’de Prizren Ligi’ni kurdular. Prizren Ligi / Birliği, Arnavutların durumlarının iyileştirilmesiyle Osmanlı’nın da rahat edeceği düşünüldüğünden Osmanlı sultanından da destek görmüştü. Ancak zaman içinde bu birlik bir Arnavut özerk bölgesi oluşturulmasını talep etmeye başladı. Ömer Prizrenli (Ymer Prizreni) başkanlığında, Abdül Fraşeri (Şemsettin Sami’nin kardeşi) ve Süleyman Vokşi idaresinde bir geçici hükümet teşkil edildi. Bu hamleler, Büyük Devletler ve Osmanlı idaresi tarafından durduruldu (1881).
Kosova, Prizren Ligi’nin etkisizleştirilmesinden sonra İpek merkezli bir başka birliğe daha sahne olmuştur. Bu birliğin başında Hacı Zeka yer alıyordu. Bu birlik de 1900 yılına dek yürürlükte kalabilmiştir. - Mehmet Akif Ersoy’un babası Tahir Efendi İpek’te doğup büyümüş.
6. yüzyıldan kalma bir bazilikanın temelleri üzerine 1321 yılında Sırp Kralı Stefan Milutin tarafından yaptırılmış Graçaniça Manastırı, UNESCO Kültürel Miras Listesi’nde yer alıyor.
1282-1321 yılları arasında hüküm süren ve her hükümdarlık yılında bir kilise inşa ettiren Kral Milutin, Aziz kabul ediliyor. Yapımında taş, tuğla ve harç kullanılan, beş kubbeli, Yunan haçlı, 1313-1321 yılları arasında yapımı devam eden manastır, kralın geride bıraktığı son eser. Kraliçe Simonida, bir Bizans prensesi imiş. Tüm iç duvarları kaplayan freskler, Michael ve Gutichios adlı dönemin ünlü saray ressamları tarafından 1318-1321 yılları arasında yapılmış.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Graçaniça Kasabası, 2018.
Leave A Reply