Ohri Gölü.
Fotoğraf: Çağlar Bakır, 2018.
- 1889 yılında Romanyalı bir Arnavut olan Dr. İbrahim Temo ve arkadaşları Osmanlı İttihat Cemiyeti’ni kurmuştu. Balkan devletlerinden herhangi birinin Makedonya’da üstünlük kurmasına karşıydılar. Arnavut ve Ulah çeteler bu doğrultuda birlikte hareket ediyorlardı. Ulahlar Eflak, Boğdan ve Erdel’de yaşayan Hıristiyan bir halktı ve Makedonya’da küçük bir azınlıktı. 1905 yılında Babıali Makedonya’daki Ulahları ayrı bir unsur olarak kabul etmiş, büyük devletler yeni sorunlara yol açacağı için bu durumdan hoşnut olmamıştı.
- Bulgar Eksarhlığı’na bağlı olan Makedonlar arasından eğitimli-orta sınıf bir grup 1893 yılında Selanik’te gizli bir örgüt olan Makedonya Devrimci Örgütü’nü kurmuşlardı. Eksarh, Doğu Roma İmparatorluğu’nda, Patrik’in verdiği yetkiyle taşrada yönetici sıfatıyla görev yapan din adamlarına verilen addı. Osmanlılar döneminde Rum Ortodoks yönetiminden ayrılmak isteyen Bulgarlara Sultan Abdülaziz’in 1870 tarihli fermanıyla Eksarhlık tahsis edilmiş ve İstanbul’da bir Eksarhhane kurulmuştur. Bulgar Eksarhlığı otosefal Bulgar Ortodoks Kilisesi’nin resmi adıdır. Eksarhlık, 1945 yılında Patrikhane tarafından tanındı ve 1953 yılında Bulgar Patrikliği‘ne dönüştürüldü. “Makedonya Makedonyalılarındır” sloganını kullanan Makedonya Devrimci Örgütü bir Balkan federasyonu içinde özerk olmayı hedefliyordu. Zaman içinde farklı adlar ve farklı amaçlar taşıyan başka örgütler de kuruldu.
- Arnavutlar da 1899’da İpek (Peja) Birliği isimli bir örgüt kurdular. Padişaha sadık olduklarını, bölgedeki en eski halkın kendileri olduğunu vurguluyor, Antik Yunanların ve Makedonların Arnavutların ataları olan Pelaj kabilesinden türediklerini ve Büyük İskender’in de Pelaj asıllı bir Arnavut olduğunu iddia ediyorlardı. Özerklik değil, güvenlik ve şeriat ile görenek hukukunun korunmasını istiyorlardı.
- Bulgaristan ve Makedonya’da kiliseler ve manastırlar zaman içinde cephanelik ve örgüt merkezi haline geldi. Üyelerinin çoğu meslek sahibi, orta sınıfa mensup olan; çeşitli yayın organlarının da sahibi olan gizli çeteler kuruldu. Osmanlı yönetimi bağımsızlık ya da özerklik elde etmek isteyen bu çetelerin varlığından geç haberdar oldu.
- Bulgar komitacıları Verhovistler ve Santralistler olarak ikiye ayrılmıştı. Santralistler Makedonya’da bağımsız bir Bulgar devleti kurmak, Verhovistler Makedonya’yı Bulgaristan’a katmak istiyorlardı. Bunlar karışıklıklar çıkarıyor, Bulgar azınlık dışındaki Makedonyalıları yıldırmaya çalışıyorlardı.
Arnavutlar, Babıali, Boğdan, Bulgar Eksarhlığı, Bulgar Eksarhlığı otosefal Bulgar Ortodoks Kilisesi, Bulgar komitacıları, Bulgar Patrikliği, Büyük İskender, Çağlar Bakır, Doğu Roma İmparatorluğu, Dr. İbrahim Temo, Eflak, Eksarh, Eksarhhane, Erdel, Hıristiyan, İpek (Peja) Birliği, Makedonya, Makedonya Devrimci Örgütü, Ohri Gölü, Osmanlı İttihat Cemiyeti, Patrik, Pelaj kabilesi, Santralistler, Sultan Abdülaziz, Ulahlar, Verhovistler
Leave A Reply