- 19. yüzyılda Macar burjuvalar okumayı severdi; iki yüzyıl öncesinden beri kentlerde “edebiyat salonları” vardı. Buralarda edebiyat tartışılırdı. Topu topu kırk bin nüfuslu küçük bir kentteki dört kitapçı bayağı zenginleşmişlerdi. Kitapçılar öğleüzeri buluşma yeri olurdu. İşlerinden eve dönen beyler kitap okurdu. Her yeni yayımlanan kitap konuşulur, tartışılırdı. Bu dört kitabevinin hiç değilse birinden, hemen hemen her eve, incelenmek üzere edebi yeniliklerden bir şeyler gönderilirdi. O zamanlar bir hanımefendi canı sıkıldığında kart oynamaz, pastaneye gitmez, eline bir kitap alıp okurdu. Yüzyıl sonu burjuvazisi için kitap, ekmek kadar gerçek bir gereksinimdi. Orta sınıfa ait, kültürlü bir insanın akşam yattığında yeni aldığı ya da sevdiği bir kitaptan birkaç sayfa okumadan uyuduğu vaki değildi.
- ABD’li psikolog Abraham Maslow’un günümüzde de kabul gören ünlü İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi, 1943 yılında ortaya atılmış bir insan psikolojisi teorisidir. Piramidin en üstünde yaratıcılık, erdem, doğallık, ön yargısız olma, gerçekçilik gibi alt başlıkların bulunduğu kendini gerçekleştirme gereksinimi bulunur. Temel ihtiyaçlarını karşılayan ve eğitim düzeyi yüksek toplumlara ait bireyler, yatırımını kendi öz benliğine yapacak ve kendini geliştirecektir, diye varsayılır. Bu düzeye gelmiş bireyin okumak için teşvik edilmeye, kampanyalarla güdülenmeye ihtiyacı olmadığı da varsayımlardan biridir.
- Evinde azarlanan, şiddet gören, hiçbir konuda fikri alınmayan, önemsenmediğini düşünen bir çocuğun okumayı bir ihtiyaç olarak görmesi, bu ihtiyacı içselleştirmesi zordur. Kendilerini dışlanmış ve yetersiz hisseden bu çocukların kendini gerçekleştirme noktasında çok farklı ve istenmeyen sonuçlar doğurabilecek eğilim ve alışkanlıklar geliştirmeleri daha olasıdır.
- Bir yetişkinin çocuğun elindeki bir kitabı, bu zırvayı mı okuyorsun, yaklaşımıyla değerlendirmesi, çocukta doğması muhtemel okuma alışkanlığını peşinen baltalamak anlamına gelir. Oysa Rabelais’nin düsturu “Ne istersen oku”dur.
- Dolayısıyla yukarıda alıntıladığımız Macar burjuvaların geldiği noktaya varabilmek için öncelikle karınların tok; güvenlik, ait olma, sevgi ve saygınlık gereksiniminin tatmin edilmiş olması gerektiği akla yakın bir varsayımdır.
Yararlanılan Kaynaklar
- Bir Burjuvanın İtirafları, Sándor Márai, Can Yayınları, 2010.
- Okuma Gereksinimi, Armağan Erman, www.iku.edu.tr, Cumhuriyet Bilim Teknik, 26 Ekim 2012.
Abraham Maslow, Armağan Erman, Bernard Aubertin, Bir Burjuvanın İtirafları, Can Yayınları, Cumhuriyet Bilim Teknik, İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi, Large Fire Book, Okuma Gereksinimi, okuma zevki, Sándor Márai, www.iku.edu.tr
Leave A Reply