
Kısa süre önce kaybettiğimiz seramik sanatçımız Ayfer Karamani’nin (1933-2024) İş Bankası Resim Heykel Müzesi’nde sergilenmekte olan Kadın adlı eseri ile sanatçımızı anıyoruz.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu
Seramik hamurunun bekletilmesi, değeri açısından önemlidir. Çömlekçi seramik çamurunu ekşitme, mayalandırma aşamasında sabır göstermek zorundadır. Günümüzde Avanos‘taki seramik ustaları yeni doğan oğulları için seramik hamuru hazırlayıp, oğlan delikanlılık çağına geldiğinde kullanması için onu bekletmektedir. Çamurun çömlekçi çarkı üzerine konulmadan önce yumuşatılması gerekmektedir. Bugün olduğu gibi antik dönemde de çamur, basit çömlekçi yalakları içinde ayakla yoğrulmaktaydı. Antik Mısır’da ekmek hamuru ayakla, seramik hamuru elle yoğrularak hazırlanırdı.
Antik dönemden beri seramikleri perdahlamak, şekil vermek için bazı aletler kullanılmıştır. Çamur kalemleri, ucu toparlak ya da kaşık gibi kalemlerdir.
Seramik şekillendirilmesinde hazır bir sepetin ya da ahşabın içinin ve dışının sıvanarak kurutulup fırınlanması en ilkel yöntemdir.
Levha haline gelen kilin dışbükey bir form üzerine (en ilkeli diz veya dirsektir ya da taş, ağaç gövdesi gibi doğadan bir obje olabilir), içbükey bir formun da içine serilerek yapılan şekillendirme de eski bir yöntemdir.
Yuvarlak hale getirilen kilin parmak hareketleri ile ortasının delinip kenarlarının inceltilmesi ile yapılan şekillendirmeler de kullanılmıştır.
Fitil haline getirilen kilin, hazır bir form etrafına veya içine üst üste sarılarak eklenmesi ve birbirine yapışması yoluyla yapılan kap biçimlendirme yöntemleri de kullanılmıştır. Fitillerin izleri de dekor unsuru olarak kullanılabilir.
Bazı kap türleri, parça parça biçimlendirildikten sonra torna üzerinde birleştirilerek son biçimlerini alırlar. Boyun ya da halka biçimli kaide gibi unsurlar da ayrıca biçimlendirildikten sonra kap gövdesine yapıştırılır.
Kalıp ile şekillendirme, amaca uygun hazırlanmış taş, ahşap veya pişmiş topraktan kalıplara baskı tekniği ile yapılan şekillendirmedir. Her formda kap üretimi için kullanılabilir. Bu teknik, özellikle kabartma figürlü kaplarda uygulanır.
Tornada rötuş, merkeze ters olarak sabitlenen biçimlendirilmiş kap, özel tasarlanmış bıçaklar ile taban düzeltmesi ve ayak yapımı işlemine tabi tutulur. Kütlesel, kalın bir dibin pişme sırasında çatlamasını önlemek ya da kabın işlevine uygun olarak daha sağlam durmasını sağlamak amacıyla bu yöntem kullanılır. Perdahlama da bu işlem sonunda yapılır.
Biçimlendirilmiş kabın üzerindeki gözenekleri kapatmak ya da çark izlerini silmek için çömlekçinin kap yüzeyini nemli elle, sert bir cisimle veya ıslak süngerle almasıdır. Bu işleme perdah ya da açkı adı verilir.
Yararlanılan Kaynak
Antalya Müzesi Bilgilendirme Levhaları
Leave A Reply