- İki dünya savaşı arasındaki dönemin mobilyasına baktığımızda geniş gruplamalar yapmak gerekir.
*Lüks Deco- Bu aristokratik stil tutucudur, henüz 19. ve hatta 18. yüzyıldan izler taşımaktadır. En çok 1920’lerde Fransa’da moda olmuş, Büyük Depresyon’dan olumsuz etkilenmiştir.
*Seri üretilen, bayağılaşmış Art Deco mobilya.
*Önde gelen avangard mimarlar tarafından tasarlanan, Weimar Almanyası ve Fransa’nın merkez olduğu, daha sonra üretimin ABD’ya kaydığı Uluslararası Modern adı verilen mobilya.
*İskandinavya’da görülen Britanya’daki Arts&Crafts Hareketi’nin devamı olan, İsveç Moderni adını alan mobilya.
*İngiltere’de üretilen ucuz “Tudorbethan” denen tarihsel izleri yoğun mobilya.
Tabii ki bu kategoriler kesin ayrımlar değildir, aralarında örtüşmeler vardır.
- Deco mobilya genel olarak sade ve düzdür.
- Fransa’da Deco mobilya Art Nouveau’nun, XVI. Louis ve hatta Ampir tarzın izlerini taşır. 1920’lerin ilk yarısında Fransa’da dekorasyon uyarlanmış Directoire (1793-1804) ve Ampir (İmparator Üslubu da denen I. Napolyon dönemine denk gelen üslup 1804-1814) mobilyanın Rus balesinin kostüm renkleri ile kullanılması şeklinde olmuştur. Uyarlama, koltuk, kanape ve iskemlelerin oturma yerlerinin yere daha yakın olması, arkalarının yükseltilmesi şekline olmuş, alçalan oturma yerlerine uygun alçak sehpa ihtiyacı doğmuştur. Art Deco, orta sehpanın/çay sehpasının (cocktail/coffee table) doğduğu dönem olmuştur. Mobilyanın yere yaklaşması Doğu, özellikle de Çin etkisiyle olmuştur. Art Deco’da lake eşyanın beğenilmesi, mobilya yapımında egzotik ağaçların ahşabının ve egzotik hayvanların derisinin, özellikle de köpek balığı derisinin, detaylarda fildişi ve sedefin kullanılması da aynı etkiyi yansıtır. Deco mobilya tasarımcıları zaman zaman krom gibi ‘modern’ malzemeler de kullanmışlardır.
- 1922 yılında Tutankamon’un mezarının açılmasının yarattığı yankı ile Eski Mısır etkisi daha çok küçük objelerde ve mücevher tasarımında hissedildi.
- Bir başka etki ise Aztek etkisiydi. Amerika’nın yerli halkının motiflerine olan ilginin ve romanların, özellikle de 1926 yılında yayımlanan D. H. Lawrence’ın The Plumed Serpent adlı romanının yarattığı merak ile Aztek stili okyanusu geçip Avrupa’ya da ulaştı. Azteklerin basamaklı piramidinin izleri dolap, büfe ve saatlerde görülür.
- Yemek masaları tek, ortadan çıkan ayakla yapılır.
- Yatak odası dolapları gömme dolap şekline döner.
Art Deco mobilyanın ünlü tasarımcısı Emile-Jacques Ruhlmann (1879-1933)’nın bir tasarımı.
Paris’teki Uygulamalı Sanatlar Müzesi’nde Pierre Legrain (1889-1929) tasarımları.
Marcel Coard’ın (1889-1975) iki tasarımı.
- Deco mobilya çok popüler hale gelip talep çok artınca, stil çeşitli akımlardan çeşitli elemanları ödünç alarak dejenere oldu. Ödünç almalar Ballets Russes etkilerinin en gösterişli yönlerinden, Kübizm’in kötü taklitleri ile Corbusier-Gropius okulunun yanlış özümsenmesinden doğan elemanlardan oluştu.
- Pierre Legrain ve Marcel Coard Afrika sanatından etkilenerek mobilya tasarladılar. Etnik sanata olan ilgi Birinci Dünya Savaşı öncesi başlamış, bu ilgide Picasso’nun etkisi önemli olmuştu.
- Kübizm’in ve Fütürizm’in etkisi mobilyadan çok duvar kağıtlarında ve kumaş desenlerinde kendini göstermişti. Ama bu işler, Deco’ya ilham kaynağı olmuştu.
- Sanatla uğraşan çevre Deco’yu çok beğendi. Deco’ya Caz Modern de dendi. Deco 1930’larda da devam etti. Zigzag motif Deco’ya uygun olmakla beraber Hitler’in SS’lerini hatırlatması gibi kötü bir çağrışımı da vardı.
Leave A Reply