Beyaz, simgesel olarak Batı yönü ve beyaz kaplan ile bağlantılıdır. Güçlü, yırtıcı ve hızlı olan kaplan, Asya sembollerinde önemli bir yer tutar. Bütün Uzakdoğu toplulukları, kaplan dişlerini ve pençelerini uzun ömür ve gücü çağrıştırdığı için uğur olarak kullanır (1). Kaplan eril bir hayvandır (yang). Batı yönü, dişil ilke ile bağdaştırıldığından uyumlu bir birleşimden bahsedebiliriz. Kaplanın kötü ruhları kovduğuna inanıldığından mezarlara taştan kaptan heykelleri konur. Çin burçlar kuşağının üçüncü burcu olan kaplan cesaretin de simgesidir (2). Tek boynuzlu at da beyazla bağlantılı düşünülür. Asya’nın tek boynuzlu atı, çift cinsiyetli olarak bilinir. Dolayısıyla yin ve yang’ın uyumlu bileşimini, yani uzun ömrü sembolize eder (3). Beyaz, Shang Hanedanı’nın (MÖ 1600-1027) simgesel rengidir. O dönemde sarayda beyaz giysiler giyildiği düşünülür. Beyaz aynı zamanda yaşlılığın simgesi olan sonbaharın rengidir. Çin tiyatrosunda beyaz yüzlü oyuncular kurnaz ve hilekar adam rolü oynarlar. ‘Saf beyaz’ bekareti tanımlayan bir deyimdir. 12. yüzyıl başlarında ortaya çıkan gizli örgüt Beyaz Lotus’un üyelerinden biri Ming Hanedanı’nı kurmuştu. Bu ad, daha saf, başka bir dünyayı çağrıştırır (4).
Kaplan Çin’de “hayvanlar kralı” lakabıyla anılır. Siyah çizgili beyaz kaplanlar, Bengal kaplanlarının bir türüdür ve on binde bir rastlanan bir genetik anomaliye sahip. Bu sıra dışı hayvan, kendini çok iyi saklar ve çok hızlı hareket eder.
Çinliler’in atalarının kaplanla sıkı bir ilişkisi vardı. Çinliler ilk çağlarda Çin’in güney ve kuzeydoğu kesimlerinde yaşayan kaplana tapmışlardır.
Çin’deki azınlık etnik gruplara ait birçok efsanede, gök ve yerküre ile birlikte insanların de kaplan tarafından yaratıldığı yazılıdır. Yi etnik grubunun destanı Mei Ge‘de gök, yerküre, güneş, ay, rüzgar, yağmur ve yıldırımı kaplanın yarattığı anlatılır.
Yunnan Eyaletindeki Pumi etnik grubu beyaz kaplana tapar. Bu nedenle kaplanın avlanması yasaktır.
Hunan ve Sichuan Eyaletlerine sınır olan bölgede yaşayan Tujia etnik grubuna mensup vatandaşlar arasında, Beyaz Kaplan’ın ataları olduğuna dair efsane çok yaygındır. Kuzeydoğu kesimdeki Heze, kaplana büyük saygı gösteren bir etnik grup olup, kaplanı “Dağ Tanrısı” olarak görür. Kaplan için özel tapınak bile yapmışlardır.
Tayvan adasındaki tüm Toprak Tanrısı tapınaklarında, zenginlik tanrısı ve koruyucu tanrı olarak kaplana tapılır.
Dunhuang‘daki Mogaoku Mağaraları‘ndaki renkli duvar resimlerinde ve ressamların ürünlerinde çeşit çeşit kaplan desenleri dikkat çeker. Eskiden Kore’de cesur olmak için kaplan eti yenirdi. Çinlilere göre, cesaretin özel olarak bulunduğu yer, safra kesesidir. Bunun için bazen kaplan ve ayıların safra keselerini yerlerdi (5).
Kaplanla kurulan bu özel kültür ilişkisi, Çin milletinin ruhani yaşamında hala yerini koruyor (6).
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Shennong Irmağı kıyısında yaşayan ve Beyaz Kaplanın enerjisine inanan Tujia etnik grubunun köyündeki Beyaz Kaplan altarı, 2018.
Yararlanılan Kaynaklar
- Larousse Semboller Sözlüğü, Bilge Kültür Sanat Yayın Dağıtım, 2019. Sayfa 331, 332.
- Çin Simgeleri Sözlüğü, Wolfram Eberhard, Kabalcı Yayınevi 2000. Sayfa 159, 160..
- Semboller Nasıl Okunur?, Clare Gibson, Yem Yayın, 2013. Sayfa 159.
- Çin Simgeleri Sözlüğü, sayfa 64.
- Altın Dal Cilt II, James G. Frazer, Payel Yayınları 99. Sayfa 86.
- Çin Kültüründe Kaplan, CRI ONLİNE Türkçe, 2010-02-22. Erişim Tarihi 16.02.2022.
2 Comments
Füsun Hanım,Öyle değişik ve nitelikli konularda bilgiler sunuyorsunuz ki,yürekten teşekkür ediyorum.
Çok naziksiniz teşekkür ederim.