Romanya’da, Putna Manastırı’nda gömülü olan Boğdan Prensi III. Ştefan ya da Büyük Stefan / Stefan cel Mare / Moldovalılara göre Büyük Etienne (1433-1504), Moldova’nın ve Rumenlerin milli kahramanlarından biridir. Kılıcının orijinali Topkapı Sarayı’ndadır (Sarayda 11 bin kılıç varmış). 1992 yılında aziz ilan edilmiştir. Boğdan Voyvodası olarak 1474’te Rumeli Beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa komutasındaki orduyu Vashi’de yenmişti. Daha sonra önce Fatih, ardından da II. Beyazıt’ın fetihlerinden sonra Osmanlı egemenliğini kabul etmişti.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Romanya, 2018.
Ulahlar Osmanlıların Eflak, Boğdan ve Erdel’de yaşayan Hıristiyan halka verdikleri ad. Eflak tabiri Ulah adından türemiştir. Ayrıca Makedonya’da küçük bir azınlık halinde Ulahlar yaşamaktaydı. Halen bu durum Bulgaristan ve eski Yugoslavya devletleri arasında anlaşmazlığa sebep olmaktadır.
Ulahlar, Romanya’nın asıl yerli halkı olan Daç’lar ile Romalıların buraya getirdikleri göçmenler karışımıdır. Ulahlar, Tuna Nehri ile Karpat Dağları’nın arasındaki kurak ovalarda yaşarlardı. Ulahlar sırasıyla Bizanslılar, Bulgar kralları, ve Macarların yönetiminde yaşadıktan sonra, 15. yüzyılda Osmanlıların idaresi altına girdiler. Fatih Sultan Mehmet’in 1455’te Eflak ve Boğdan’da hakimiyet kurmasıyla Ulahlar Osmanlı tabiiyeti altına geçtiler.
Erdel, Kanuni devrinde Osmanlı topraklarına katıldıysa da, 1699’da Karlofça Antlaşması sonunda Avusturya tarafından ilhak olundu.
Eflak ve Boğdan‘ı idare edenlere Voyvoda denir ve başlangıçta yerli prensler arasından İstanbul’dan tayin edilirdi. 1716 yılından 1821’e kadar Divan-ı Hümayun tercümanı Fenerli Rum beylerinden Eflak voyvodası tayin edildi. 1822’de ise yerli beylerden voyvoda tayin edildi. 1859’da Boğdan ile Eflak birleştirilerek Romanya Devletinin özü teşkil edildi. 1878’de 93 Harbi sonrasında yapılan antlaşmayla buralar Türk hakimiyetinden çıktı. Erdel, Eflak ve Boğdan topraklarında, sonraları Romanya Devleti kuruldu.
1913 yılında Bükreş Anlaşması ile biten Balkan Harbi’nden en kazançlı çıkan ülkeler Sırbistan, Yunanistan ve savaşa ikinci safhada katılan Romanya oldu. Romanya’nın sınırları içine kattığı Güney Dobruca’da 130 bin kadar Bulgar yaşıyordu. Tatarlar ve Ortodoks Türkler olan Gagavuzlar ile birlikte toplam Müslüman-Türk nüfusun sayısı Bulgarlardan daha fazlaydı. Güney Dobruca’da yaşayan 10 bin Romen, azınlık konumundaydı.
Romanya, 1916 Ağustos ayında İngiltere ve Fransa’nın yanında savaşa girmiş, Almanya tarafından işgal edilmiş, 1918 yılının Mayıs ayında İttifak Devletleri’ne katılmıştı. İttifak Devletleri’nin savaşı kaybettikleri netleşince tekrar Almanya’ya savaş ilan etmişti. Buna rağmen Romanya, Rusya’ya karşı bir set oluşturmak isteyen Londra ve Paris’in onayıyla savaştan en karlı çıkan ülkelerden biri oldu. Romanya, Paris Barış Konferansı’nda Bulgaristan’dan Güney Dobruca’yı, Macaristan’dan Transilvanya’yı (Erdel) ve Banat bölgesinin büyük kısmını, Rusya’dan da Besarabya’yı aldı. 18 milyona yükselen Romanya nüfusunun 5 milyonu Romen değildi. Transilvanya’da Macarlar, Güney Dobruca’da Bulgarlar ve Türkler, Besarabya ve Bukovina’da Ukraynalılar çoğunluktaydı.
1918 yılında kurulan Birleşik Krallık (Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı) bünyesinde 75 bin kadar Romen yaşıyordu. Romanya’da ise 60 bin Sırp vardı.
Leave A Reply