Kafatasının Biçimlendirilmesi 1

Cranial Deformation

• Yakındoğu’yu kapsayan geniş bir coğrafyaya yayılmış olan kafatası biçimlendirmesi Neolitik Dönem’de başlayan ve günümüze kadar devam etmekte olan bir gelenektir ancak Obeyd Dönemi ile eşleştirilen MÖ 5. binyılda daha da kapsamlı bir şekilde uygulanmıştır.
• Arkeologlar bu uygulamanın ya bireyi toplumdaki diğer bireylerden ayırt etmek için ya da etnik veya sosyokültürel bir gruba ait olmanın gerektirdiği özdeşliği vurgulamak ve grup üyeliğine kabul olmak için yapılan bir işlem olarak yorumlamaktadırlar.

Kalkolitik Çağ’dan günümüze ulaşmış olan bu sivriltilmiş kafatası Tell Şeyh Höyük (Hatay) kazılarında ele geçmiştir.
Fotoğraflar: Füsun Kavrakoğlu, Hatay Arkeoloji Müzesi, 2019.

• Şeyh Höyük’te yapılan kazılarda ele geçen kafataslarının, kemiklerin hala yumuşak iken bebeklik çağlarında sarılarak şekillendirilmesi sonucunda deformasyona uğramış olduğu tespit edilmiştir. Antakya’nın kuzeydoğusunda, Reyhanlı’nın kuzeybatısında günümüzdeki adıyla Kürttevekkeli mahallesinin altında yer alan Tell Kurdu Höyüğü’nde bulunan bazı insan heykelciklerinin de kafalarının uzatılmış olması böyle uygulamayı gösteriyor olabilir.
• Birkaç yüzyıl öncesine kadar Avrupa’nın çeşitli yerlerinde başın sıkıca bağlanarak yapay bir şekilde biçimlendirilmesine ait kanıtlar vardır.
• Bu gelenek Kongo Cumhuriyeti’nde Mangbetu gibi bazı kabilelerde çok yakın zamana kadar devam etmiştir.