Sultan I. Murat ve I. Kosova Savaşı’na katılanlardan başlayarak Osmanlılar Balkanlar’da çok şehit verdiler.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, I. Murat türbesinin bahçesinden.
- Balkan Savaşları (1912-1913) Batılı gazetelerin yoğun ilgi gösterdiği ilk savaştı. Muhabirler cephe hattında savaşları izlemişlerdi. Bütün cephelerde aynı anda başlayan savaş, Osmanlı İmparatorluğu’nun ve başka imparatorlukların tarihinde de görülmüş değildi. Ayrı ayrı cephelerde aynı anda saldırıya geçen Balkan ittifakının toplam asker sayısı bir milyona yaklaşıyordu. Balkanlar’daki Türk ve Müslüman halkın karşılaştığı katliam ve sürgünler savaşın seyrini önemli ölçüde etkilemiştir. Kitleler halinde yola düşen sivil Türkler, Osmanlı ordusunun ikmal yollarını kapatıyor, asker sevkiyatı için ayrılmış vagonlar göçmen taşıyordu. Savaşlar Osmanlı ordularının ağır yenilgisiyle sonuçlanmıştı. On binlerce asker ölmüş, on binlercesi de esir düşmüştü. En çok esir Edirne-Kırklareli hattında Bulgarlara, Kosova-Kumanova cephesinde Sırplara verilmişti. Kosova ve Makedonya’nın büyük kısmı Sırpların eline düştü. İşkodra’ya kadar Arnavut toprakları Karadağ ve Sırp orduları tarafından ezildi.
- Balkan Savaşları göçmen mübadelesine de yol açmıştır. Anadolu Hıristiyanlarını Balkanlar’a, Balkan Müslümanlarını Trakya ve Anadolu’ya getiren bu mübadeleler, her ülkede hakim çoğunlukta olan etnik ve dini grubun sayısını ve dolayısıyla siyasi gücünü artırmıştır. Türk hükümeti ile Balkan hükümetleri arasında 1930’lu yıllarda yapılan göç anlaşmaları, bu etnik saflaşmaları daha da derinleştirmiştir. Ancak 1930’larda gerçekleşen göçler tek yönlü, Balkanlar’dan Anadolu’ya doğru olmuştur. Balkan Savaşları’nın tetiklediği kıyımlara, zorunlu veya anlaşmalı göçlere rağmen halen Balkan ülkelerinin nüfusunun (Romanya hariç) %8-14’ünü eski Osmanlılar/Türkler oluşturmaktadır.
Fotoğraf: Atlas Dergisi, Şubat 2008 sayısı.
- Birinci Dünya Savaşı sonrasında toplanan Paris Barış Konferansı’nda Sırpların, 1913’ten beri Kosova’daki Arnavutlara yönelik kötü tutumları gündeme geldi. Konferans, 1913’deki sınırlar içinde bağımsız bir Arnavutluk kurulmasını onayladı. Kosova ile birlikte 500 bin Arnavut Sırbistan’da kaldı. Kosova Arnavutları, “Kilise’nin 400 yıl direndiği” Osmanlı Türkleri ile özdeşleştirildiği için her zaman Sırp milliyetçilerinin hedefinde kaldı.
- 1929 yılında kurulan Yugoslavya Krallığı 1941’de Alman işgali ile sona erdi.
Arnavut, Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı, Edirne-Kırklareli hattı, göçmen mübadelesi, İşkodra, Kosova-Kumanova cephesi, Paris Barış Konferansı, Sırbistan, Yugoslavya Krallığı
Leave A Reply