Libya 2

Akdeniz, durmadan yer değiştiren kum tepeleri, göz alabildiğine uzanan dağ sıraları, bereketli yeşilliği ile Berka Ovası, hurma ağaçlarıyla dolu vahalar, volkanik bazalt kayalar, kızgın güneş, gök delinmişçesine yağan yağmur ile çok renkli bir ülke idi Libya.

Her evin önünde doğrudan sokağa açılan mavi, yeşil boyalı, üstleri kemerli kapılar, modern binalar, şantiyeler,…

• Bir söylenceye göre arkaik canavarlardan, gözlerinin içine bakanı taşa çeviren Medusa ve iki kız kardeşinin vatanı Libya’dır.
• Eski resmi adı Libya Arap Sosyalist Halk Cemahiriyesi idi. 2011 yılında başlayan iç savaşla devletin adı önce sadece Libya oldu, 2013 yılından bu yana ise Libya Devleti.
• Taha Akyol’un yazısından: “Cemahiriye “cumhurlar idaresi” demektir. Kaddafi’ye göre liberal demokrasi bir Batı uydurmasıydı. Halk egemenliği için aşiret, köy, mahalle, semt ve şehir düzeyinde “cumhur”lar yani halk komiteleri kurulmalı, onlardan oluşan “Cemahiriye” devleti oluşturulmalıydı. Böylece cumhurlar (komiteler) yoluyla her şeye halk karar verecek, devletin yerini cumhurlarda örgütlenmiş halk alacaktı.
  Tabii her cumhur ya da komite Kaddafi’nin emrinde yapılandığı için ortaya iptidai bir totalitarizm çıktı… Zaten amaç bildiğimiz demokrasi değildi.”
• Ülkenin başkenti Trablus.
• Halkın %92’si Arap, %5’i Berberi. Ayrıca Tuaregler, Tubular ve Avrupalılar vardı.
• Fiziki coğrafya açısında üç ana bölgeye ayrılır: Trablus, Berka (Sirenaika /Kireneika ) ve Sahra. Ülkenin %90’ı Sahra içinde kalır. En verimli tarım alanları Trablus bölgesindedir, en yoğun nüfus da buradadır. Trablus ve Bingazi, kentsel nüfusun üçte ikisini barındırmaktaydı. Zaten kırsal kesimde göçebe ve yarı göçebe hayvancılıktan yerleşik yaşam biçimine geçişin çok yakın bir geçmişi vardı.

Libya’da Sahra Çölü’nün kuzeyinde Ubari (Awbari) Kum Denizi. Ubari’nin büyüklüğü İsviçre kadar. Üzerinde 11 göl varmış, bir kısmı kurumuş, kuruyanlardan tuz elde ediliyor. Göllerin suları kullanıldığı için göllerin etrafında kamp yapılmasına izin verilmiyordu. Fotoğrafta görülen yere Um İl Me-Suyun Anası deniyor.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu

• Sirte (Surt) Havzası ve Bingazi çevresi başlıca petrol yataklarını barındırır. Nitelikli işgücü açığı nedeniyle petrol tesislerinde çok sayıda yabancı teknisyen ve işçi çalıştırılmaktaydı.
• Libya’nın en önemli yeraltı zenginliği petroldür ve ihracat gelirlerinin tamamına yakını  petrolden sağlanırdı. Afrika’nın en büyük petrol üreticisi olan Libya’nın kanıtlanmış petrol rezervleri Afrika toplamının yaklaşık yarısını, dünya rezervlerinin ise %2’sini oluşturur. Petrol ve doğal gaz üretimi GSYİH’nın dörtte birini oluşturmaktaydı.
• Çoğu uluslararası petrol şirketinin Libya’daki mal varlığı 1973 yılında millileştirilmişti. Daha sonra, çoğunluk hissesi Libya’da kalmak koşuluyla, çoğu İtalyan, bazı yabancı şirketlerin petrol aramasına izin verilmişti.
• Petrol taşımacılığında dışa bağımlılığa büyük ölçüde son verilmişti.
• Kaddafi döneminde diğer madenlerin çıkarımı da devlet denetimindeydi.