
Urartu medeniyetine Tuşpa/Tuşba adıyla 300 yıl başkentlik yapan Van’da, Kral II. Sardur döneminde yapılıp, MÖ 760-735 yılları arasında Urartu Krallığı’nın eyalet merkezi olarak kullanılan, Gürpınar Ovası’nın içinde yükselen Çavuştepe Kalesi, 5 metre yüksekliğindeki sur duvarları, Haldi ve İrmuşini tapınak yapıları, su sarnıçları, saray ve depo yapıları ile restorasyonun devamını bekliyor. Aşağı ve Yukarı Kale diye ikiye ayrılan Çavuştepe Kalesi’nde 20 yılı aşkın kesintisiz yapılan kazılarda Urartu kitabeleri de bulunmuş.
Çavuştepe Kalesi, Urartu Krallığı gibi İskitler tarafından yıkılmıştır.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu
- Urartu mimarisi Asur mimarisinden farklı bir gelişme göstermiştir. Genel olarak, taş kaidelere basan ince uzun ağaç direklerin hakim olduğu bir yapı tarzı kullanılmıştır. Çok sütunlu kabul salonları Urartular’ın getirdiği bir yeniliktir. Resmi yapılarını duvar resimleri ile süslemişler, parlak renkleri tercih etmişlerdir.
- Klasik Urartu tapınakları kare planlı, kare cellalı, kule tipi yapılar olarak görülmektedir. Çatısı payelerle taşınan görkemli tören salonları, revaklı avluları, depoları ve sunakları bulunan tapınakların önlerinde, dini merasimlerin yapıldığı açık bir avlu vardı.
- Aşağı Kaleköy Barajı suları altında kalacak Bingöl’ün Solhan ilçesine bağlı Murat Köyü yakınında yer alan Murat (Norik) Höyük’te 2018 yılında yürütülen kurtarma kazısında, Orta Demir Çağı / Urartu Krallığı’na ait buluntulara rastlanmıştır. MÖ 1. bin yılın ilk yarısına ait bu savunma yapısının taşları çamur harç ile tutturulmuştur. Biraz ilerideki Norik II Höyüğü’ndeki mimari yapı ise doğrudan ana kaya üzerindeki zemine oturtulmuştur. Bu kaleye ait mimari kalıntılar, taş temel üzerine kerpiç üst yapıdan oluşmaktadır. Sur duvarlarının, belirli aralıklarla dışarıdan payeler ile desteklendiği tespit edilmiştir. Kalenin doğu kısmında, ekmek yapımında kullanılan bir adet pişmiş toprak hamur teknesi ve ekmek pişirmede kullanılan bir adet pişmiş toprak tandır in situ ele geçmiştir. Volkanik bir kayaçtan kesme taşlarla inşa edilmiş bir mezar odası, odanın köşesinde bronz kemer parçaları bulunmuştur. Burada bulunan çanak çömleğin, kalite açısından merkezden çok farklı, düşük kalitede olduğu gözlenmiştir. Aynı şekilde, işçilik kalitesinde düşüklük, kalede ele geçen takılarda da dikkat çekmiştir.
- Van bölgesinde Urartu devrine ait yapılan arkeolojik kazılarda çoğunlukla yapı malzemesi olarak ardıç ağacının kullanıldığı tespit edilmiştir.
- Van Yoncatepe’de bir Urartu sarayının izlerine rastlandığı haberi basında yer aldı. 2700 yıllık kalıntının İskitlerin yıktığı saray olduğu düşünülüyor.
- İşçi ve köleler kulübe ya da çukur evlerde yaşamışlardı.

Çavuştepe Kalesi’nden ovaya bakış.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu
Leave A Reply