Gansu Bölge Müzesi’nde Tang dönemine ait memur canlandırması.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2018.
Çin tarihine damga vuran şahsiyetlerden biri olan Tang Hanedanının ikinci imparatoru Li Shimin’in (İmparator Taizong 626-649) döneminin adı, “Dünyayı kurtaran ve halkı mutlu eden”dir (1). Li Yuan’ın en büyük oğlu olmadığı için veliaht değildi ama en faal oğluydu (2). Ayrılıkçıları bastırdıktan sonra Çin genelinde hakimiyet sağladı. Edebiyata ve kaligrafiye de düşkün olan Li Shimin, olağanüstü bir askeri stratejist ve politikacıydı. Halkı devletin temeli olarak gören İmparator, “İnsan sudur, imparator teknedir, su tekneyi taşıyabildiği gibi alabora da edebilir” ifadesini sürekli kullanmıştır. Halkın emeğine değer vermiş, devlete zorunlu hizmeti ve vergileri hafifletmiştir. İnsanların üzerlerine güzel elbiseler giydiği ve akşamları evlerinin kapılarını kapatmaya ihtiyaç duymadığı bir ortam sağlamıştır. Başkalarının tavsiyelerine her zaman açık olan İmparatorun dönemi Çin tarihinde altın yıllar olarak anılmıştır. Yayınladığı beş fermanla imtihan konularını belirlemiş, gerçekten bilgi sahibi ve yetenekli insanların ortaya çıkmasını sağlamış, döneminde önemli vezirler görev yapmıştır (3). Saltanatı zamanında İslamiyet’in ve Arapların ilk yayılmaları başlamıştır (4).
İlk iki Tang İmparatoru da ülkeyi bir kez daha birleştirdi; genelde Sui rejiminin idari uygulamalarını daha tasarruflu bir şekilde sürdürdüler. Bu dönem, Konfüçyüsçü ülkülere geri dönülen bir iyi yönetim çağı oldu. Saray yönetimi büyük ölçüde asker ve aristokratlardan oluşmakla birlikte sınav adaylarının %10’u buna eklendi (5). Devlet okulları başta soyluların ve yüksek devlet görevlilerinin oğullarıyla sınırlı tutulmuştu; ama sistem çok geçmeden daha açık bir hale geldi. Yönetim, sınav adaylarının sayıca artmasıyla büyüdü; yönetimde aristokrasinin rolü azaldı. Bununla birlikte birçok mezun aristokrattı ve devlet görevlilerinin %80’inin hala diploması yoktu. Ne var ki bu görevlilerin yarısı eski memurlardı (6). Üst düzey saray atamalarında sınav adaylarına ağırlık verilmeye başlandı ama bunların sayıca artması yeni vergiler koymayı gerektirdi. Halkta oluşan hoşnutsuzluk, 705’te İmparatorun tahttan indirilmesini kolaylaştırdı. Çin’de tüccarların oğulları ancak 14. yüzyılda rekabet edebildi (7). Devlet memurları çoğunlukla vergiden, angaryadan ve askerlik hizmetinden bağışıktı. Zenginleşebiliyor ve aile üyelerine ayrıcalıklar sağlayabiliyorlardı. Bu sistem 20. yüzyıla kadar yürürlükte kaldı (8).
Tang dönemi, Japonya’da Çin’e karşı büyük hayranlık beslenen, Çin yasaların taklit edildiği, Budizm’den ve Çin kültüründen çok etkilenilen bir dönemdi. Bu dönem Çin için, Japonya ile ticari ilişkilerin olumlu olduğu, çok hasılat getirdiği ve Koreli komisyoncuların aradan çıkarılması için 660’larda savaşıldığı bir dönemdi (9).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Çin Ansiklopedisi, Çin Uluslararası Radyosu, Kırmızı Kedi Yayınevi, 2015. Sayfa 249.
(2) Çin Tarihi, Wolfram Eberhard, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1995. Sayfa 204.
(3) Çin Ansiklopedisi, sayfa 249.
(4) Çin Tarihi, sayfa 204.
(5) Rönesanslar, Jack Goody, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017. Sayfa 260.
(6) A.g.e., sayfa 261.
(7) Rönesanslar, sayfa 262.
(8) Kısa Çin Tarihi, Gordon Kerr, Say Yayınları, 2021. Sayfa 60, 61.
(9) Çin Tarihi, sayfa 205, 206.
Leave A Reply