Kuming Gölü, Beijing’deki Yazlık Saray’ın bir parçasıdır. Çin bahçesi bölümünde bahsedeceğimiz gibi, Çinliler bahçelerinde göller, köprüler yapmayı seviyorlarmış. Gölün üzerinde gezi yapılan tekneler de çok özenli imiş. Fotoğrafta bir replikası görülüyor.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 1997.
Nehirlerde, kürekli ve yelkenli gemiler kullanılır, yelkenleri bambu şeritleriyle sertleştirilmiş hasırdan yapılırdı. MS 800’lerden itibaren çok direkli ve daha düzgün dümenli gemiler yapmayı başarmışlardı. Balıkçıların kullandığı, tek bir dümen yekesi, seren direği ve sırığı olan küçük ahşap sandallara sampan adı verilir. Junk adı verilen büyük ahşap yelkenliler, Doğu ve Güney Çin Denizlerinde tüccarlar ve korsanlar tarafından kullanılırlardı. Bu gemilerin pruvaları kare biçiminde, pupaları yüksek olurdu. Yelkenleri bambu şeritleriyle sertleştirilmiş hasırdan yapılırdı. MS 800’lerden sonra çok direkli ve daha düzgün dümenli gemiler yaptılar. Çin denizleri sık sık tayfunların, tropik fırtınaların etkisinde de kalır.
Nehirlerde balık avı için ehlileştirilmiş karabatak kullanırlar, boynuna taktıkları halka ile karabatağın balığı yutmasını engellerlerdi (1).
MS 1 yılından itibaren ipler ve bambulardan yapılma asma köprüler kullanılmıştı. Yukarı çığırı kayalık ve güçlü akıntıları olan Yangtze Nehri üzerine, 580 yılında demir zincirlere tutturulmuş bir asma köprü inşa etmişlerdi. Hibei Eyaleti’nde 615’te yapılmış taş kemerli bir köprü bugün hala ayaktadır (2).
Döneminin yöneticilerini okyanuslara çıkmaya ikna eden Amiral Zheng He, aslen Buharalı Müslüman bir aileden geliyormuş. Amiral, 1400 yılında, 317 gemilik bir filo ve 30.000 gemici ile Afrika kıyıları, Hindistan ve Arabistan limanlarına 7 sefer yapıyor (3). Çinli amiraller 1405-1433 arasında Güneydoğu Asya, Hindistan, Arabistan ve Doğu Afrika’ya yedi keşif gezisi yapmışlardı. Filonun amiral gemisi, o dönemin en büyük Avrupa gemilerinin beş katı büyüklükteydi. Gemilerin en büyüğü 147 metre boyunda ve 60 metre enindeydi (4). Ming Hanedanı döneminde yaşamış ünlü denizci ve kaşif Zheng He (1371-1433), Batı’ya düzenlediği seferlerde kumanda ettiği gemisine navigasyon cihazı olarak bir Wan’an pusulası taktırmıştı (5).
Çin büyük bir deniz gücüydü ve uzun mesafeli deniz ticaretiyle meşgul olmaya Avrupalılardan yüzlerce yıl önce başlamıştı. Fakat 14. yüzyıl sonları ve 15. yüzyıl başlarında Ming imparatorları artan uzun mesafeli ticaretin ve bunun getirebileceği yaratıcı yıkımın saltanatlarını tehdit edebileceğine karar verince okyanuslardan çok yanlış bir zamanda yüz çevirdi (6).
Ming Hanedanı 1368’de iktidara geldiğinde 30 yıl hüküm süren ilk hükümdar, denizaşırı ticaretin siyasal ve sosyal açıdan istikrarsızlık getireceğinden endişe etti. 1377-1397 yılları arasında hiçbir okyanus aşırı ticaret misyonuna izin vermedi. Özel şahıslar yabancılarla ticaret yapmaktan men edildi, Çinlilerin denizaşırı seyahatlerine de yasak getirildi. Ama 1402’de tahta çıkan imparator, Amiral Zheng He’yi altı büyük misyon için destekledi. Amiral 1433’te son iznini aldı. Sonra tüm denizaşırı ticaret yasaklandı. 1436’da açık deniz gemilerinin inşası da yasaklandı. Denizaşırı ticaret yasağı 1567 yılına kadar kaldırılmadı (7). Oysa bu dönemde Amerika keşfedilmiş, uluslararası ticaret dönüşüme uğramıştı. 1644’te Ming Hanedanı’na üstün gelen Mançular Qing Hanedanı’nı kurdular. 1661’de tüm sahil şeridi sakinlerinin 17 mil içeri taşınması emri verildi. 1693’e kadar sahil bölgesine nakliye yasaklandı. Bu yasak, 18. yüzyıl boyunca periyodik olarak uygulamaya kondu. Uluslararası ticaret, tüccarları zenginleştirip yüreklendirdiği için istikrarsızlığa yol açma potansiyeli taşıyordu. Yeniliğe çok az destek sağlıyor, siyasi istikrarı ticari ve sınai zenginliğin gelişimine yeğliyorlardı (8).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Çin İmparatorluğu, Philip Steele, İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. Sayfa 57.
(2) A.g.e., sayfa 54.
(3) Çin 2, Yüksel Görmez, Alfa Basım Yayım Dağıtım San. Ve Tic. Ltd. Şti., 2018.
(4) Çin İmparatorluğu, sayfa 57.
(5) Barışa Doğru Rehberlik, China Today, Şubat-Mart 2019.
(6) Ulusların Düşüşü, Daron Acemoğlu, James A. Robinson, Doğan Kitap, 2014. Sayfa 114.
(7) A.g.e., sayfa 217.
(8) A.g.e., sayfa 218, 219.
Leave A Reply