İdi Amin, 20 yaşındayken İngilizlere bağlı Afrika Kraliyet Tüfekli Birliği’ne katıldı. 1.94 boyu ve iri cüssesiyle her zaman gözde askerlerden biri oldu. 1962 yılında Uganda bağımsızlığını kazanınca Milton Obote Cumhurbaşkanı, İdi Amin Genelkurmay Başkanı oldu. Bu dönemde, silah kaçakçılığı yaptığı söylenirdi. Özellikle Güney Sudan’daki isyancılara sattığı silahlar yoluyla zenginleştiği dile getirilmekteydi.
İngiliz Milletler Topluluğu toplantısı için Singapur’a giden Obote, en büyük rakibinden kurtulmak amacıyla, kendine yakın olan askerlere emir vererek İdi Amin’in tutuklanmasını emretmişti. İdi Amin bu durumu önceden haber aldı, Obote ile çalışan askerleri öldürttü ve darbe yaparak yönetimi ele geçirdi.
4 eşi ve 46 çocuğu olan oldu.
Ticaretin büyük bir kısmına hakim olan Asya kökenli Ugandalılara, 90 gün içerisinde yanlarına sadece bir valiz alarak ülkeden ayrılmalarını emretti. Aksi halde hapis ve ölüm cezalarına çarptırılacaklardı. Hintlilerden geriye kalan mallar ve dükkanlar İdi Amin yandaşları arasında paylaşıldı. Uzun yıllar boyunca ticaretin içerisinde bulunan kişilerin yerini, ticaretten anlamayan ve haksız yere mal mülk sahibi olan kişiler aldı. Bunlar arz talep dengesini ve piyasayı bozarak Uganda’yı yıllarca sürecek sefaletin içerisine sürükledi. Günümüzde yine Asya kökenli vatandaşlar özellikle Hintliler ülke ticaretine hakimler.
3 Temmuz 1976 günü, Tel Aviv’den kalkan Air France uçağı, 12 kişilik mürettebatı ve 248 yolcusuyla birlikte kaçırıldı. Filistin Kurtuluş Örgütü üyesi kişilerce kaçırılan uçak, önce Libya’ya indi. Ardından da Uganda’nın Entebbe Havalimanı’na geldi. İdi Amin’in eylemcilere havalimanını kullanma izni vermesi ve bu eylemin bir parçası olması dünyada büyük yankı uyandırdı. Pazarlıklar devam ederken İsrail, bir birliği Uganda’ya doğru gizlice yola çıkardı. 58 dakika süren bir operasyon sonucu tüm eylemciler öldürüldü. Çatışmalar esnasında üç rehine ölürken beş İsrail askeri yaralandı. Ayrıca İsrail komandoları, 45 Ugandalı askeri öldürdü ve Uganda Hava Kuvvetlerine ait 11 savaş uçağını park halindeyken imha etti. Yaralı İsrail askerlerinden biri tedavi gördüğü hastanede öldü. O asker, operasyonun komutanı ve aynı zamanda İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun ağabeyi Yonatan Netanyahu idi.
İdi Amin, kendini beyazlara taşıttığı fotoğrafı ile yalnızca Uganda’da değil tüm Afrika kıtasında büyük sempati toplamıştı. Ezilen, hor görülen ve beyaz efendilerini el üstünde tutan siyahilere, biz artık köle değil efendiyiz mesajını vermeye çalışırdı.
Fotoğraf: Independent Türkçe
Yamyam olduğu iddiaları sık sık gündeme gelmiş olan İdi Amin’i konu alan filmler de çekildi.
Anthony Hopkins, Entebbe’de Zafer’ de (1976) rol aldı.
İskoçya’nın Son Kralı adlı filmde Amin’i Forest Whitaker canlandırdı ve 2006 yılının en iyi erkek oyuncu dalında Oscar ödülünü aldı.
İdi Amin’i ve yaşanan rehine krizini ele alan Entebbe’de Yedi Gün (2018) ilk akla gelen filmler.
Yararlanılan Kaynak
İdi Amin: Eli Kanlı Bir Diktatör mü Yoksa Büyük Bir Kahraman mı?, Ömer Faruk Özbil, Independent Türkçe, 15 Haziran 2021.
Leave A Reply