Göçmenler 7 Göçler ve Hastalıklar 2 Veba 2

Ölüm Dansı (Danse Macabre), 18. yüzyıl.
Yağlıboya tablonun merkezinde farklı sosyal sınıflardan 9 kadın ölümle dans ederken gösterilmiş. Ölümün eşitlikçi tavrını, Papa, İmparator, tüccar, deli vb. figürlerini ölümle dans ederken göstererek vurgulamış. Tablonun bir Alman ressam tarafından yapıldığı biliniyor ama sanatçının adı bilinmiyor (1).
Fotoğraf: https://arkeofili.com/veba-doktorlari-tibbi-mitleri-gerceklerden-ayirmak/

Avrupa 13. yüzyılın sonuna kadar tam 18 şiddetli veba salgını gördü. Neredeyse her 10 yılda bir salgın yaşandı. Salgınların 14. yüzyıldan sonra niçin tekrarlanmadığı önceleri anlaşılamadı. Bu dönemde fare sayısının azaldığı arkeolojik bulgularla kanıtlandı (2).

Veba, Akdeniz limanlarından özellikle hastalıktan kaçan insanlar aracılığıyla Kuzey ülkelerine taşındı. Yabancılar ölüm ve yıkım getiriyordu (3).

Ülkeye gelen yabancıların genelde 40 gün limanda karantinaya alınması bu dönemde başlatılmış bir uygulamadır. Karantina sözcüğü 40 anlamına gelen İtalyanca quaranta sözcüğünden türemiştir (4).

Veba salgınlarının olduğu zamana rastlayan Otuz Yıl Savaşları (1618-1648) da ayrı bir felaketti. Toplam nüfusu 80 milyon olarak verilen Avrupalıların üçte biri hayatlarını Kara Ölüm nedeniyle kaybetti. Londra’da Nüfusun yarısı telef oldu. İki hastadan birinin öldüğünü biliyoruz (5).

Salgınların sonuncusu olasılıkla 1720-1722 arasında Marsilya’da gerçekleşti. Genom dizilenmesi sonucunda Marsilya’da insanların 14. yüzyılda Avrupa’ya gelen hıyarcıklı vebadan öldüğü kanıtlandı (6).

Vebanın en yıkıcı olduğu yer Avrupa oldu. Veba salgınlarının sıkça tekrarlanması Avrupa’da giderek artan fare sayısına bağlanabilir. Bakteri 19. yüzyılda en büyük üçüncü hıyarcıklı veba salgınına Çin’de yol açtı. Bu, Doğu Avrupa’dan gelen Orta Çağ veba bakterisinin devamıydı. 50 yıl içinde 12 milyon insanın ölümüne neden oldu (7). Hong Kong vebası diye bilinen salgın, Amerika ve Afrika’ya yayıldı. Hastalık günümüzde bile görülüyor. 2017’de Madagaskar’da başlayan veba salgını Hong Kong vebasından kaynaklandı. Günümüzde Avrupa’nın birçok bölümünde bakteri artık görülmüyor ancak dünyanın diğer bölgelerinde oldukça yaygın. Hastalığın tedavisi günümüzde antibiyotikle mümkün. Solunum yoluyla yayılan akciğer vebası teşhis koyulana kadar ölümle sonuçlanabilmekte (8).

Yararlanılan Kaynaklar

1. https://anfaengerwriter.blogspot.com/2020/07/veba-salgn-ve-olum-dans.html
2. Genlerimizin Yolculuğu, Johannes Krause, Thomas Trappe, Say Yayınları, 2021. Sayfa 171.
3. A.g.e., sayfa 172.
4. A.g.e., sayfa 173.
5. A.g.e., sayfa 175.
6. A.g.e., sayfa 177.
7. A.g.e., sayfa 178.
8. A.g.e., sayfa 179.