Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Altın Tapınak, Amritsar, 2024.
Burası, farklı dinden bir kişinin temel attığı ilk ve tek tapınak: Bir Müslüman, bir Sufi olan Sai Mian Mir, temel atması için özellikle davet edilmiş ve bu iş için Lahor’dan gelmiş.
Genellikle tapınaklar, şehrin her yerinden gözüksün diye yüksek tasarlanır, kendilerini empoze eden yapılardır; ait oldukları inancın yüceliğini yansıtmayı amaçlarlar; merdiven çıkarak onlara ulaşılır oysa Sri Harmandir Sahib’e merdivenlerden inerek giriliyor; yapı kendisini etrafa empoze etmiyor; merdiven inerken baş önde oluyor, gurur azalıyor.
Ayakkabılar ve çoraplar tapınağa girmeden çıkartılıyor. Her girişte, ayakları yıkamak için inşa edilmiş su dolu su yolları var. İçeriye herhangi bir tütün ürünü ve içki sokmak; ağızda betel yaprağı ile veya içkili girmek; tükürmek, çöp atmak, şeker veya meyve yemek, baş açık gezmek kesinlikle yasak. Gölde yüzmek, çamaşır yıkamak da öyle. Sri Harmandir Sahib’e girerken şemsiye ve bastonlar da ayakkabı ve çoraplar gibi dışarıda bırakılıyor. Bırakılan eşyalara çok ufak bir para karşılığında göz-kulak olunuyor.
Sikhler’e ait kurumlar hiçbir zaman para ile tutulmuş kişilerce yapılmaz; yapımda çalışanlar inancın müritleridir.
Sri Harmandir Sahib’de yemek servisi var. İsteyen sıraya giriyor, çelik bir tepsi ile yemeğini alıyor. Biz oradayken kuyruk epey uzundu. Langer adı verilen toplu yemek, kast sistemine aykırı. Burada servis edilen vejetaryen yemek, eşitliği vurgulamak adına yere oturarak yeniyor.
Burası, Sikhler’in hac yeridir.
16. yüzyılda yapılmış olan özgün tapınak, birçok kez yıkılmış, yeniden yapılmış. En son Haziran 1984’de, Sikhlerin özerklik talepleri üzerine Hint ordusu tarafından yıkılmış. Aynı yılın Ekim ayında Başbakan Indira Gandhi Sikh koruması tarafından öldürülmüş.
1968 yılında Kolkata’da açılmış olan Gurdwara Sikh Sangat Dum Dum’da Manji.
Onuncu Guru, Guru Gobind Singh, halefinin bir kişi değil Kutsal Kitap Adi Granth olacağına karar vermiş. Kutsal Kitap Guru Granth Sahib, gösterilen saygıdan ötürü bir tahtta (Manji) muhafaza edilir. Müritler, kutsal kitaplarına arkalarını dönmezler. Sikhler’de ruhban sınıfı yoktur. Diğer dinlerden farklı olarak, tüm yetişkinler, kadın ve erkek, dini tören yönetebilir. Granthi adı verilen Sikh görevliler, kutsal kitabı okuyup, tapınağın bakım işlerini yaparlar.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2002.
Yararlanılan Kaynaklar
Sri Harmandir Sahib, Dr. Roop Singh, 2017.
World Religions, John Bowker, Dorling Kindersley, 1997.
Leave A Reply