- Püritenlerin yolculuğu Avrupa’dan İngiltere’ye, oradan da ABD’ye olmuştur.
- Ne Fransa ne de İngiltere dini olarak homojendi. Fransız Protestanlar ulusal birlik adına katledildiler, sürgüne yollandılar. Böylece Kuzey Amerikalı Huguenot topluluğu oluştu.
- İngiltere’de, özellikle Fransa ile savaş dönemlerinde, Papalık karşıtlığı güçlüydü. (Bu durum 19. yüzyılda dahi sürüyordu.)
- Lollard Hareketi (reform isteyen gezici dervişler), 16. yüzyılda VIII. Henry döneminde Anglikanlık ile nihayetlendi. Kral/kraliçe Anglikan Mezhebinin başıdır.
- Anglikanlar teolojik konuları Protestanlar, uygulamaları Katolikler gibi yaparlar. Din adamları kadrosu vardır, kiliseler muhteşemdir, kilisede evlenirler ama şarap ve ekmek semboliktir, İsa’nın eti ve kanı değildir.
- 16. yüzyılda İngiltere’de Püritenler, Anglikan reformunu yeterli bulmayıp daha saf bir inanca sahip olmak isteyenlerdi.
- VIII. Henry döneminde kurulan Anglikanlık, I. Elizabeth döneminde güçlendi. Kraliçe tüm İngiltere aynı şekilde dua etsin diye the Book of Common Prayer’ı yayınlattı. Radikaller (Püritenler) bunu yeterince dini bulmadılar. 1603 yılında tahta çıkan I. James döneminde İngiliz Kilisesi ile ters düşenler İngiltere’yi terk ettiler/kovuldular. Oldukça büyük bir grup ABD’ye Massachusetts’e gittiler. Aralarında ayaktakımından kişiler, denizciler, ezilmişler, taşralılar olduğu gibi muhalif aydınlar da vardı. Bunlar Calvinist ekonomik ideolojiyle ABD’ye gitmişlerdi. 1620 yılında ABD’ye ilk göç eden yaklaşık 200 kişi Plymouth’a yerleşti. Bunlar hacılar ya da ayrılıkçılar (Pilgrims or Separatists) olarak anılırlar. 1630 yılına gelindiğinde 5 bin kişi olmuşlardı.
1930 yılında John Winthrop ve beraberindekilerin ABD’ye, Salem, Massachusetts’e varışlarının 300. yılı şerefine onları getiren geminin, Arbella’nın bire bir kopyası inşa edilmişti.
Fotoğraf: Bigelow Society
- Amerika’ya Arbella adlı göçmen gemisi ile ulaşan İngiliz Püritenlerin lideri John Winthrop (1588-1649) bazı ifadeleri telaffuz eden ilk kişi oldu: ABD’ye göç Eski Ahit’teki Exodus/Çıkış ile eş anlamlı kılındı. Amerika kıtasına göç etmeye çalışanlar için umut “tepedeki şehre” ulaşmaktı. Matta İncili’nin beşinci bölümünde yer alan “Tepenin Üzerinde Parlayan Şehir” ibaresi, Püritenlerin mottosu/parolası oldu. “Tepedeki Şehir” kavramı bir semboldü ve Amerikalılık fikrinin, ulusal kimliğin şekillenişindeki temel taşlardan biri oldu. Önceleri Kudüs olan bu yer, ABD’ye göç sonrası Yeni Kudüs, New England oldu. John F. Kennedy, Ronald Reagan, John McCain, Sarah Palin gibi çok sayıda siyasi ileride bu kavramı kullanacaktı. Bu kavram tüm dünyayı aydınlatmak, dünyanın nuru olmak şeklinde bir hedef haline geldi; başarısızlık halinde Tanrı’nın lanetinin üzerlerine olacağına inandılar. Winthrop, ABD’ye yerleşmenin teorisini oluşturdu.
- İngiliz teolog ve Püriten lider John Cotton (1585-1652), İngiliz kilisesinin zulmünden kaçarak ABD’ye gitti ve Boston’daki kilisenin 1633-52 yılları arasında, ölünceye kadar, vaizliğini yaptı. Eserleri New England’da çocukların dini eğitimi için kaynak oldu. Cotton aynı zamanda Yale Üniversitesi’ni kuran; İman = Para diyerek kapitalizmi bir nevi yasallaştıran kişi oldu.
- Zaman içinde İngiltere’de çok az Püriten kaldı.
ABD, ABD’ye göç, Anglikan Mezhebi, Anglikanlık, Arbella, Avrupa, ayaktakımından kişiler, aydınlar, Calvinist ekonomik ideoloji, denizciler, Eski Ahit, Exodus/Çıkış, ezilmişler, I. Elizabeth, I. Elizabeth dönemi, İman = Para, İngiliz Kilisesi, İngiliz teolog, John Cotton, John F. Kennedy, John McCain, John Winthrop, Kilise, Kral, Kraliçe, Lollard Hareketi, Massachusetts, Matta İncili, New England, Pilgrims, Pilgrims or Separatists, Plymouth, Püriten, Püriten lider John Cotton, Püritenler, Püritenlerin mottosu, Püritenlerin parolası, Püritenlerin yolculuğu, Radikaller, reform isteyen gezici dervişler, Ronald Reagan, Sarah Palin, Separatists, taşralılar, teolog, Tepedeki Şehir, tepedeki şehre, Tepenin Üzerinde Parlayan Şehir, the Book of Common Prayer, VIII. Henry, VIII. Henry dönemi, Yale Üniversitesi, Yeni Kudüs
Leave A Reply