Irkçılık ya da yabancı düşmanlığı, ırklar arasındaki ayrım, milletlerin/halkların kapitalist açıdan sınıflara ayrılması ile baş gösterir. Kapitalist düşünce sisteminde, ırk konusu genel olarak köle-işçi açısından düşünülür. Kapitalizmin kökeninde yer alan köle-işçi sınıfı, kolonyal hareketlerin de önemli bir parçasıdır. Irkçılık, kolonyal kuramda genel olarak kölelik ile özdeşleştirilir. Kolonyalizm, kapitalizmin küresel çerçevede yayılmasına neden olan bir araç iken ırkçılık bu süreci hızlandırır ve kolaylaştırır (1).

Fotoğraf: Cankat Zagra, Roma.
Aimé Césaire, ırkçılık konusunda Négritude/Zencilik sözcüğünü üretir. Negro ya da nigger zencileri aşağılamak için kullanılan sözcüklerdir. Césaire, bu sözcüğü ilk kez kullanarak sözcüğün literatüre girmesini sağlar. Césaire, bu sözcük ile Afrika ve Karayip kökenli olan ve Fransa’da eğitim gören zenci aydınları birleştirir; bir kader ifadesi olarak algılanmasına yol açar ve bu terimle Afrika toplumunu yüceltir (2).
Afrika’da kültür olmadığı inanışına karşı Léopold Sédar Senghor, Aimé Césaire ve Léon Damas, Afrika’nın ayırt edici özellikleri, değerleri ve estetiği olduğuna inandıkları şeyleri ileri sürmeyi ve bunlara değer vermeyi amaçlayan önemli bir entelektüel hareket olan Négritude hareketini yaratmışlardı. Senegalli Senghor, Martinikli Césaire ve Fransız Guyanası doğumlu Damas bu kavramı, Fransız kültürünün sömürgelerdeki aşırı hakimiyetine ve Afrika’nın Avrupa’nın yanında yer alacak kadar gelişmiş bir kültüre sahip olmadığı algısına karşı bir tepki olarak yaratmışlardı. Antik Mısır’ı siyah Afrika ile tanımlayan tarihsel araştırmaya dayanan Senghor, Sahraaltı Afrika ve Avrupa’nın aslında Mısır’dan klasik Yunanistan’a, Roma üzerinden modern çağın Avrupalı sömürgeci güçlerine uzanan aynı kültürel sürekliliğin parçası olduğunu savunmuşlardı. Négritude hiçbir şekilde -birçok çevrede algılandığı gibi-beyaz karşıtı bir ırkçılık değildi; daha çok farklı kültürler (örneğin Avrupalı, Afrikalı, Arap gibi) arasındaki diyalog ve alışverişin önemini vurgulayan bir söylemdi.
Renkli Adam
Sevgili beyaz kardeşim;
ben doğduğumda, siyahtım.
büyüdüğümde siyahtım.
güneş yüzüme vurduğunda, siyahım.
hastalandığımda, siyahım.
bu arada sen:
doğduğunda pembemsiydin.
büyüdüğünde, beyaz oldun.
güneş yüzüne vurduğunda kırmızısın.
üşüdüğünde morarıyorsun.
korktuğunda, yeşilsin.
hastalandığında, sarısın.
öldüğünde, grisin.
bu durumda hangimiz renkli bir adam oluyoruz?
Léopold Sédar Senghor (3).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Alman Edebiyatında Postkolonyalizm, Zennube Şahin Yılmaz, Akçağ Yayınları, 2017. Sayfa 44, 45.
(2) A.g.e., sayfa 46.
(3) Prof. Dr. Erhan Büyükakıncı seminer notları.
Leave A Reply