1980’li yıllarda eski sömürge ülkelerin tarihyazımına eleştirel yaklaşan bir akım olan Postcolonial Studies, sömürge tahakkümünün yalnızca askeri, hatta ekonomik ya da siyasi olmakla kalmadığını, büyük ölçüde ve bu akıma göre her şeyden önce de kültürel ve entelektüel bir tahakküm olduğunu kabul ettirdi.
Edward Said, 1978 yılında Şarkiyatçılık adlı eserinde Batı’nın Şark kategorisini kendi arasında nasıl kullandığını ve nasıl inşa ettiğini hem edebiyat ve sanatta hem de bilim alanında inceler. Bu eser, Postkolonyalizm çalışmalarının vazgeçilmez başvuru kaynağı olmuştur (1). 87
İmparatorluklardan bağımsızlıklarını kazanan ülkeler gerçekten bağımsız olabildiler mi?

Lateks eldiven kalıbı M, Anonim, 1975 ve S beyaz 1979.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Meşher, Ben Kimse Sen De Mi Kimsesin?, 2022.
1931 yılında Paris’in doğusunda açılan Sömürge Sergisi İtalya, Hollanda, Belçika, Portekiz, Danimarka gibi çok sayıda sömürgeci güce ev sahipliği yapmış, sergiyi sekiz milyon kişi gezmişti (2).
Doğu Asya Adaları’nda hükümran olan Hollanda, Java aristokrasisinin gençlerine dayanan bir sistem kurmuştu. Endonezyalı bu genç aristokratlar, belirli bir ortaklık çerçevesinde sömürge idaresinin temel unsurları oldular. Leiden Üniversitesi, sömürge idarecilerini yetiştiriyordu. Sömürge idarecileri 1926’dan önce, Amsterdam Sömürge Enstitüsü tarafından eğitiliyorlardı. Fransa’da da bazı üniversite üyeleri 1889 yılında kurulan Sömürge Okulu çerçevesinde sömürge idarecilerinin yetiştirilmesine katkıda bulunuyordu (3).
Sömürgeleştirme ile coğrafya birbiriyle ilişkilendirilir. Doğal, iklimsel ve fiziki ortamın, insanların ve toplumların şekillenişini çok güçlü bir şekilde kısıtladığına inanılır. Sömürge Coğrafyası terimi zamanla üniversitelerde tanınan bir alana ve uzmanlığa dönüşmüş, daha sonra bu alanın adı Tropikal Coğrafya yapılmıştır (4).
Martinik asıllı Fransız politikacı ve yazar Aimé Césaire (1913-2008) bilimler arasında en suçlu olanın etnoloji olduğunu söyler. Irk, ilkelcilik gibi mefhumları bu bilim yaratmıştır. Hitler de sömürge mantığının doğal bir ürünüdür. Césaire, hiçbir sömürgecinin masum kalamayacağını öne sürer. Nazizm’in kurbanları önce onun ortağı olmuşlar, Nazizm kendilerine dokunana kadar onu desteklemişler, rejimin serpilmesine izin vermişlerdi (5).
Dekolonizasyon süreçlerinin ardından ortaya çıkan sömürge mirası:
Eski sömürgelerden metropollere doğru göç hareketleri,
Meta dolaşımı,
Askeri ve diplomatik ittifaklar,
Anıtlar,
Sömürgecinin dilinin eski sömürgelerin sözlü ya da yazılı dilinde korunması,
Müzik türleri,
Yeni tatlar,
Çeşitli nesne koleksiyonları ve bu nesneleri barındıran müzeler (Paris’te Quai Branly Müzesi, Bristol’de British Empire and Commonwealth Müzesi gibi) (6).
Yararlanılan Kaynak
(1) Avrupa’nın Kısa Kültür Tarihi, Emmanuelle Loyer, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022. Sayfa 87.
(2) A.g.e., sayfa 94, 95.
(3) A.g.e., sayfa 96.
(4) A.g.e., sayfa 97.
(5 ve 6) A.g.e., sayfa 100.
Leave A Reply