- Bizans’ın üst sınıfları sadece güç ve prestij sahibi değildi, aynı zamanda oldukça kültürlü bir sınıftı. Öğrenmeye çok düşküdüler ve güzel şeylerden anlarlardı. İyi bir eğitim Bizans’da en önemli, en değerli erdemlerden sayılırdı. Eğitimsiz olmak bir utanç nedeniydi. Bizanslı kendisini tahsilli, bütün barbar dediklerini ise cahil bilirdi. Gramer ve klasik Yunanca’nın doğru kullanımı önemliydi. İncil’den sonra Homeros’un İlyada ve Odysseia’sı en yaygın bilinen eserlerdi. Epik şiir, tarih, dini şarkılar, müzik, mimari önemsenen konulardı.
- 354 yılında Konstantinopolis’te kurulan, 475-6 yılında 120.000 civarında cilde sahip olan İmparatorluk Kütüphanesi bir yangınla yok oldu.
- İmparator Julianus 360’da tekrar paganlığa döndü ve Helios’a taptı. Julianus Apostata, dönek, olarak anıldı. Felsefeciydi. El yazması mektupları İstanbul’da, Patrikhane’dedir. 363 yılındaki İran Seferi’nde, muhtemelen kendi ordusundaki bir Hıristiyan’ın attığı mızrakla öldü. (Gore Vidal Julianus Apostata adlı bir roman yazmıştı.) Enis Batur, bu imparator için, Anadolu Yarımadası’nın kadim kitap beyidir, diyor.
- Abbasi Halifesi Memun (813-833), Bizans İmparatoru Theophilos’a bir mektup gönderip, felsefe bilgisi ile ünlü matematikçi Leon’u kendisine göndermesi halinde imparatora altınla ödeme yapmayı ve barış antlaşması imzalamayı teklif etmiş ama imparatoru ikna edememiştir.
13. yüzyıla tarihlenen Skylitzes El Yazması’nda masa başında oturan öğrenciler, önlerinde kitapları ders görmekte. Ellerinde kitaplarıyla ayakta duran öğrenciler ise kürsüde oturan hoca ile müzakere etmekte.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri.
- 4. yüzyılda Augusteion’un batı yönünde bir kitaplık, iç avluya sahip bir bazilika ve sekizgen (oktagonal) bir yapı inşa edilir. Bu yapı topluluğu, Konstantinopolis’teki yüksek okula aittir. Şehir başkent olunca çok sayıda bilim adamı buraya gelir veya getirtilir ve şehir, imparatorluğun bilim merkezi olur.
- Laik ve dini öğretim ayrı okullarda yapılır. Laik olanlar devlet, dini olanlar Patriklik makamı tarafından yönetilir.
- Yüksek okul, II. Theodosius (408-450) zamanında, 425 yılında günümüz Beyazıt Meydanı yakınındaki Kapitol’e taşınır. Bu dönemde üniversitede hukuk, felsefe, belagat (güzel, düzgün ve yerinde söz söyleme sanatı), Yunanca ve Latince okutulur. Bizans’ta memur olabilmek için hukuk eğitimi almış olmak gerektiğinden hukuk eğitimine ağırlık verilirdi.
- Roma Hukuku ile olan yakın ilişkisinden ötürü Latince, Orta Bizans Dönemi’ne kadar çok önemsenmiştir.
- 532’deki Nika İsyanı’nda yapıların çoğu yanar. İmparator Justinyen (527-565), Sultanahmet’teki yapı topluluğunu yeniden inşa ettirir. Bazilikanın altına da Yerebatan Sarnıcı’nı yaptırır. Justinyen zamanında öğrenim beş yıla çıkar.
Atina Okulu, Raphael, 1509-12.
Roma, Vatikan, Stanza della Segnatura.
Fotoğraf:tr.vikipedia.org
- Retorik ve felsefe eğitimi kaçınılmaz olarak paganlığa yakın olduğundan Bizans İmparatoru Justinyen 529 yılında Platon’un Atina’daki Akademia’sının kapanması emrini vermişti.
- Konstantinopolis’teki üniversite, Phokas zamanında (602-610) kapatılır.
- Heraklius (610-641) tarafından Sultanahmet’teki eski yerinde tekrar açılır.
- Orta ve Geç Bizans dönemlerinde yüksek eğitim veren okullar, şehrin çeşitli bölgelerine dağılır.
- Orta Bizans Dönemi’nde Basileos Stoa’da felsefe dersleri de verilir.
- 7.-9. yüzyıllar arasında Konstantinopolis’te eğitim darbe yer. İskenderiye, Antakya ve Beyrut’taki okullar Müslümanların eline geçer. Konstantinopolis’teki üniversite de bu dönemde zayıflar.
- Üniversite hocalarının özel ders verme hakları yoktur, tüm gün okulda çalışırlar.
- VII. Konstantin zamanında (913-959), çağın bütün bilim dalları okutulur; kamu görevlileri üniversiteyi bitirenlerden seçilir, eğitim tekrar yaygın hale gelir.
- 14. ve 15. yüzyılda öğrenim son canlanışını yaşarı ama artık İmparatorluk yavaş fakat kesin bir şekilde çökmeye başlamıştır. İşte bu dönemde Bizanslılar kendilerine eskiden olduğu gibi Helen demeye başlarlar.
Abbasi Halifesi Memun, Atina Okulu, Augusteion, Basileos Stoa, Bizans, Bizans İmparatorluğu, Bizans İmparatoru Theophilos, Enis Batur, Helen, Helios, II. Theodosius, İlyada ve Odysseia, İmparator Julianus, İmparator Justinyen, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Nika İsyanı, Platon’un Atina’daki Akademia’sı, Raphael, Roma, Skylitzes El Yazması, Stanza della Segnatura, Sultanahmet, Vatikan, Yerebatan Sarnıcı
Leave A Reply