
Yunnan Eyaleti’ndeki Honghe Hani pirinç terasları, UNESCO Dünya Mirası listesinde.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2017.
İnsanlığın tükettiği kalorilerin beşte biri pirinçten sağlanıyor. Yani pirinç çok önemli bir besin kaynağı (1).
Yaygın kanıya göre pirinç ilk kez yaklaşık 12.000 yıl önce Çin’de yetiştirildi ama Song Hanedanı (960-1279) dönemine kadar Çinlilerin beslenmesinde ana gıda haline gelmedi. Güney Çin, pirinç ekimine elverişli sıcaklığa ve yağış miktarına sahipti, ama güneyin tepelik ve bataklık arazi yapısı, pirinç tarımı için engel oluşturuyordu. Song’lar, yeni tohum soyları geliştirdiler. Baraj inşa tekniklerini geliştirmeleri ve su pompaları kullanmaya başlamaları sayesinde, göl, bataklık ve deniz kenarlarını ıslah ederek toprak kazanma olanağına kavuştular. Hükümetin sunduğu vergi teşvikleri, tepe yamaçlarının pirinç yetiştirilebilecek şekilde taraçalanmasını özendirdi (2).
Pirinç, daha çok Güney ve Orta Çin’de yetiştirilir. Kuzey Çin, nişastalı ekin ve gıda maddesi ağırlıklıdır. Efsanevi İmparatorun her yıl büyük bir törenle ilk pirinci ektiği anlatılır ve MÖ ikinci binyılın sonlarına doğru, Yangtze Nehri boyunca pirinç tarlalarını sulamak için yoğun sulama çalışmaları yapılmıştır. Yunnan’da pirinci insanoğluna köpeğin getirdiğine dair bir efsane vardır. Bir diğer Güney Çin efsanesinde ise, pirinci getiren sıçandır. Eski zamanlarda pirinç üst sınıfların gıdasıydı. Ölünün ağzına pirinç konurdu. Pilav kaseleri tepeleme doldurulmamalıdır: bu sadece atalara sunu olarak verildiğinde yapılabilir. Pirinci atarak veya kasede bırakarak ziyan etmek çok ayıplanırdı ve bunu yapan kişinin çiçek hastalığına yakalanacağına veya kendisine yıldırım çarpacağına inanılırdı. Dini ve siyasi bir mezhep olan Beş Ölçek Pirinç Taocuları, kötü ruhlar tarafından ele geçirilmiş kişileri kurtarmaya çalışırken beş ölçek pirinç istedikleri için kendilerine bu isim verilmişti (3).
“Uzay Tarımı” üzerine deneyler yürüten Çin, Ay’a taşıyıp getirdiği pirinç tohumlarını yetiştirmeyi başardı. Şimdi 13 araştırma laboratuvarına dağıtılan 17’şer gramlık ay toprağı üzerinde tarım imkanları araştırılıyor (4).
Dünya çeltik üretiminde (kabuğu çıkarılmamış, işlenmemiş pirinç) en büyük paya sahip ülkeler Çin %28, Hindistan %24.6 ve Endonezya % 7.3. Dünya pirinç stoklarının %60’ı Çin’in ve %22’si Hindistan’ın elinde bulunuyor (5).

Fotoğraf: yemekcom
Günümüzde dünya buğday stoklarının yaklaşık %51’i Çin’in depolarında bekliyor.
Çin, arpada da en büyük ithalatçı ve stokçu konumunda.
2021 yılında soyanın en büyük ithalatçısı %60’ı aşan bir oran ile Çin oldu.
Dünya mısır üretiminde ABD %32, Çin %23 ile en önde. Çin küresel mısır stoklarının %69’una sahip konumda.
Ayçiçeği ihracatının %57’sini Avrupa Birliği, Rusya ve Çin gerçekleştiriyor.
Dünyanın en büyük tarımsal emtia ticareti yapan şirketlerinin arasında Çin’den COFCO International beşinci sırada (ilk, üçüncü ve dördüncü sırada ABD şirketleri var) (6).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Ayıkla Pirincin Taşını, Oğul Türkkan, Oksijen, 16-22 Temmuz 2021.
(2) Kısa Çin Tarihi, Gordon Kerr, Say Yayınları, 2021. Sayfa 76.
(3) Çin Simgeleri Sözlüğü, Wolfram Eberhard, Kabalcı Yayınları, 2000. Sayfa 250, 251.
(4) Teknolojinin Hızı Nefes Kesiyor, Oksijen, 23-29 Temmuz 2021.
(5) 8 Milyar İnsanın Kaderi 5-6 Ülkenin mi Elinde?, İrfan Donat, Oksijen, 24-30 Haziran 2022.
(6) A.g.e.
Leave A Reply