- Kağızman’da Yazılıkaya denen andezit kayalarına yapılmış çizimlerden başka Çallı olarak anılan bir başka kaya üstü resim dizisi daha var. Kars çevresinde birçok Neolitik Çağ’dan başlayan kaya resimleri olan yerler var. Camuşlu Köyü’ndekiler 12 bin yıl öncesine tarihleniyor.
Kars bölgesinin MÖ 3. binyılda, Eski Tunç Çağı’nda, Transkafkasya’dan gelen Hurriler tarafından iskan edildiği biliniyor. Ani başta olmak üzere bölgedeki höyüklerde siyah perdahlı keramik (black-burnished ware) olarak bilinen pişmiş toprak eserler bulunmuştur.
Bir kabın üzerine oyulmuş, baş aşağı üçgenlerden ve bir sıra noktadan oluşan desen, Geç Tunç Çağı’nda (MÖ 1600-1400) Kafkasya’da sıklıkla kullanılmaktaydı. Kontrast sağlamak için desene bazen beyaz bir dolgu katılırdı (27a, sayfa 11).
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Kars Müzesi.
- Bölgede yerel krallıklar kurulduğu, bunların tabi oldukları büyük krallığa vergi ödedikleri; Kars Çayı havzasındaki Diauehi Krallığı’nın komşularından daha büyük ve kuvvetli olduğu bilinmektedir. Vergi, kıymetli madenlerle ödenmekteydi. Kağızman Deresi’ndeki altın ile gümüşün, Bardız’daki bakır madenlerinin o dönemde işletildiği ve bu amaca da hizmet ettiği düşünülüyor.
- Yöre, MÖ 9. yüzyılda Urartular’ın egemenliğindeydi. Bölgede yazılı tarih Urartularla başlamıştır. Aras kıyılarını fetheden Urartu Kralı, Menua (MÖ 810-785) idi. Bölge, uzun bir süre Urartular’a tabi yerel yönetimlerin idaresinde kaldıktan sonra MÖ 665 yıllarında İskitler’in eline geçmiştir (27f, sayfa 40).
- MÖ 7.-5. yüzyıllar arasında İskitler’in önünden kaçan Kimmerler Anadolu’ya göç etmişlerdir. Bu göç ve istilalar Asur ve Urartu devletlerini sarsmıştır.
- MÖ 550’de Urartu toprakları Med/Pers egemenliğine girmiştir. Kars yöresi bir Satraplık içinde yer almış, vergi vermek ve at göndermek zorunda kalmıştı.
- Türkiye Ortadoğu’da obsidyen kaynakları olan tek ülkedir; obsidyen antik çağlarda taş aletler üretiminde kullanılan volkanik camdır. Sarıkamış’taki kaynak, dünyadaki en önemli ve en zengin kaynaklardan biridir (27a, sayfa 13).
Ani, Bardız, black-burnished ware, Camuşlu Köyü, Diauehi Krallığı, Eski Tunç Çağı, Geç Tunç Çağı, Hurriler, İskitler, Kafkasya, Kağızman, Kağızman Deresi, Kars, Kars Çayı havzası, Kars Müzesi, kaya üstü resim dizisi, Kimmerler, Med/Pers egemenliği, Menua, neolitik çağ, obsidyen, Sarıkamış, Satraplık, siyah perdahlı keramik, Urartu Kralı, Urartular, Yazılıkaya
Leave A Reply