Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Şanlıurfa Müzesi, 2018.
Yakın Doğu’nun bilinen en geniş Halaf yerleşimi Kahramanmaraş‘ta kazıları devam eden Domuztepe’dir. Bu kültürün en karakteristik buluntu grubu kendine özgü boyalı çanak-çömleğidir. Açık zemin üzerine koyu renkte yapılan boyaların çoğunluğu geometrik desenlerden oluşmakla birlikte, insan ve hayvan motifleri ile sembollerden oluşan geniş bir bezek repertuarına sahiptir. Yakın Doğu’da bir seramik üzerine birden fazla renkte boya (polychrome) kullanma geleneği ilk kez Halaf (Erken Kalkolitik) döneminde başlamıştır.
Öte yandan Halaf yerleşimlerinin bir başka karakteri ise Tholos adı verilen yuvarlak planlı “anahtar deliği” benzeri mimari kalıntılarıdır. Önceleri bu kültürün Kuzey Irak kökenli olduğu ileri sürülmüş, ancak araştırmalar arttıkça kökeninin daha kuzeyde aranması düşüncesi ağırlık kazanmaya başlamıştır (1).
Teknik ve bezemenin gelişimi açısından Halaf çanak çömlekçiliği il orta ve son olarak üç ana döneme ayrılmaktadır ve Halaf yerleşimlerinin evre tarihlendirmeleri de bu temel ayrıma göre yapılmaktadır. Yine bu çalışmalarda tespit edilen özelliklerden biri de farklı Halaf merkezlerinde ortaya çıkarılan Halaf boyalılarının aynı tip ve özelliklerde olması, Halaf yerleşimleri arasında bu kapların ticari bir meta olarak değiş tokuşta kullanılmış olduğunun bir göstergesidir. Kase ve çömlekler en çok kullanılan kap biçimleridir. Boya olarak demir oksitli toprak boyaların çeşitli tonlarda sulandırılarak veya başka mineraller karıştırılarak farklı renkler meydana getirildiği ve fırça ile hem geometrik hem de stilize bezemelerin kapların yüzeyine büyük bir özenle sürüldüğü gözlenmektedir. Son Halaf döneminde beyaz boyanın yanı sıra kazı bezemeli ürünler de ortaya çıkmıştır. Boya bezemeli kaplar ile yalın ve koyu yüzlü açkılı kaplar da kültürü tanımlayan diğer unsurları teşkil etmektedir (2).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Gaziantep Arkeoloji Müzesi bilgilendirme levhası.
(2) Şanlıurfa Müzesi bilgilendirme levhası.
Leave A Reply