
Ahmet Burak Halıcı’nın eseri, Caresse Bodrum’da sergileniyordu.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2023.
Avrupa’da popülistler ve aşırı sağ, 1980’lerden bu yana birkaç küçük kesinti hariç sürekli yükseldi. Avrupa’nın aşırı sağ partileri, uzun süreden beri göç, İslam ve AB karşıtlığında birleşiyor. Yeni ortak konuları ise kültür savaşları, azınlık hakları ve iklim krizi. İklim kriziyle mücadelenin adaletsiz fedakarlık gerektirdiğinde birleşiyorlar. Pandemi ve savaşlar ile artan geçim krizi, hızlı sosyal ve dijital değişim, ana akıma güvensizliğin artmasına yol açarken söylemlerini yumuşatan ve düzen-denetim vaat eden aşırı sağın cazip hale gelmesine katkıda bulunuyor. Siyasetteki bölünmeler bu partileri iktidarı belirleyen güç haline getiriyor.
2018’de %4 olan oyunu 2023’te %26’ya çıkartan İtalya’nın Kardeşleri Partisi (erkek kardeşler), İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Batı Avrupa’nın ilk aşırı sağcı başbakanını, Giorgia Meloni’yi (1977-) ülkenin başına getirdi.
Aşırı sağcı Almanya İçin Alternatif Partisi AfD, bir yılda oyunu ikiye katladı. Uzmanlar, hoşnutsuz Doğu Almanya’nın, en azından yerel düzeyde, yabancı düşmanı ve İslam karşıtı AfD karşıtlığının dağıldığını söylüyor.
On yıl kadar önce kurulan Katolik milliyetçi muhafazakar Vox, İspanya meclisindeki ve bölgesel yönetimlerdeki varlığını güçlendiriyordu. İspanya’da, üçüncü siyasi güç olan ve oyunu en yüksek oranda artıran aşırı sağcı Vox Partisi’nin lideri Santiago Abascal, “sosyalizm, komünizm ve onların ayrılıkçı ve terörist ortaklarına alternatif inşa etmek için Vox’un kesinlikle gerekli bir alternatif olduğunu artık pekiştirdiğini” savunuyordu. Çünkü ülke genelinde sağ görüşlü Halk Partisi (PP) 2019’daki yerel seçimlerde %22,23, Vox ise %2,9 olan oy oranlarını sırasıyla %31,5 ve %7,18’e yükseltmişlerdi. (https://www.aa.com.tr 29 Mayıs 2023). Böylece PP’nin hükümet kurmak için Vox’tan destek alabilme ihtimali gittikçe yükseliyordu. Oysa Temmuz 2023 seçimlerinde PP meclisteki temsilcilerinin sayısını artırırken Vox’un 52 olan milletvekili sayısı bu seçimlerde 33’e geriledi. (https://tr.euronews.com 24 Temmuz 2023).
Fransa’nın Ulusal Birlik Partisi (RN) lideri Marine Le Pen, 2022 cumhurbaşkanlığı seçiminde %41,46 oy alarak parlamentodaki sandalye sayısını 11 kat artırarak 89’a çıkarmıştı. “Fransızlar için Fransa” vaat eden partiye ve liderine yöneltilen ırkçılık ve yabancı düşmanlığı suçlamalarına, tek hedefinin Fransız halkının yaşamında somut iyileşme sağlamak olduğunu söyleyerek yanıt veriyorlar.
Hollanda’daki popülist partilere bir tane daha eklendi: Geert Wilders liderliğindeki İslam karşıtı Özgürlük Partisi PVV; Thierry Baudet liderliğindeki özgürlükçü, komplocu ve Rus yanlısı Demokrasi Forumu FvD; onun daha ılımlı bir dalı olan JA21 ve iklim kriziyle mücadele politikalarına karşı çıkan Çiftçi Vatandaş Hareketi BBB.
1956 yılında eski bir Nazi subayı tarafından kurulmuş olan, dolayısıyla Avrupa’nın en eski aşırı sağ hareketlerinden olan Avusturya’nın Özgürlük Partisi FPÖ ve günümüzdeki lideri Herbert Kickl (1968-), anketlerde %28 oy oranına ulaşmış görülüyor. Parti, Macaristan’da olduğu gibi açıkça Rusya’yı destekliyor.
Finlandiya tarihinin en sağcı partisi Gerçek Finler (lideri Riikka Purra (1977-), günümüzde Finlandiya Başbakan Yardımcısı), koalisyon hükümetinde yer alıyor. Programda mülteci kotasını azaltmak, çalışmaya dayalı göçü öne çıkarmak, vatandaşlık almayı zorlaştırmak, göçmenler ile kalıcı oturma iznine sahip olanlar için ayrı ayrı sosyal yardım hizmetleri kurmak var.
İsveç’te ise liderleri Jimmie Åkesson (1979-) olan aşırı sağcı İsveçli Demokratlar, %20,5’lik oyla ilk kez hükümet programına doğrudan dahil oldu. Bu durumun İsveç’in geleneksel yaklaşımında radikal değişimler yaratması bekleniyor.
Aşırı sağın resmen temsil edilmediği Westminster’da da popülizmin, kültürel muhafazakarlığın ve yerlicilik söylemlerinin yükseldiği düşünülüyor.
Yararlanılan Kaynaklar
Aşırı Sağ Artık Ana Akım Oldu, Oksijen, 7-13 Temmuz 2023.
Jon Henley, The Guardian.
https://www.aa.com.tr 29 Mayıs 2023.
https://tr.euronews.com 24 Temmuz 2023.
Leave A Reply